Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
iobywatela(1789r.)6.NegatywnedoświadczeniaczasówIIwojny
światowejsprawiły,żeponowniezaczętoszczególneznaczenieprzypi-
sywaćgwarancjominstytucjonalnymiprocesowymochronypraw
iwolnościczłowieka.
WiekXXnaznaczyłprawopiętnemtotalitaryzmuiupolitycznienia.
Wtymczasiedochodziłodonadużyciawładzysędziowskiejwskrajnej,
wynaturzonejpostaci,którąokreślasięjakozbrodnięsądową.Zbrodnią
sądowąjestwyrokskazujący,jeżelisamwsobiestanowiaktrepresji
wobecskazanego,atakżejeślizostałwydanyznaruszeniempodstawo-
wychzasaduczciwegoprocesu.Sędziadopuszczasięzbrodnisądowej,
jeżeliświadomienaruszaregułypostępowaniasądowego(np.uniemoż-
liwiakorzystaniezprawadoobrony,wydajewyrokbezprzeprowadze-
niarozprawy,niereagujenaodwołaniewyjaśnień,zeznań,śladytortu-
rowania),poto,abywydaćwyrokskazującybezdowodówwinylubna
podstawiespreparowanychdowodów.Zbrodniąsądowąjestwymierze-
niekaryśmierci,którawedleelementarnychzasadludzkiejsprawiedli-
wościjawisięjakorażącosurowawstosunkudozarzucanegoczynu7.
Wprzypadkuzbrodnisądowychcałyprocesjestprowadzonywłaściwie
tylkopoto,abynadaćformęprawnąpodjętejjużwcześniejdecyzji
politycznej.Takiensądzenie”byłojawnymzaprzeczeniemistotywymia-
rusprawiedliwościi-jeślidochodziłodoskazaniaosobyniewinnej,
przypisaniajejczynuinnegoniżzostałdokonany,umyślnegozakwali-
fikowaniapopełnionegoprzestępstwapodsurowszyprzepisustawy
karnejiwymierzeniesurowszejkaryniżbyłabywymierzonawnieza-
leżnympostępowaniusądowym-składsądzącydopuszczałsięprze-
stępstwazwanegozbrodniąsądową8.
Zbrodniesądowe,jakiepopełnionowXXw.,potwierdzajątylko
tezę,żekażdawładza,wtymsędziowska,możezostaćnadużyta.Do-
świadczenietychczasówuświadomiłoludzkości,żeprawostanowione
możebyćnarzędziemzbrodni.Zwróconorównieżuwagę,żeistnieje
pewienkatalognienaruszalnychprawiwolności,któregoźródłemjest
godnośćczłowieka.Sposobemnajegoupowszechnieniestałasięinter-
nacjonalizacjatychprawiwolnościprzezmiędzynarodoweakty
ochronyprawczłowieka.Istotnywpływnarozwójsystemuochrony
6L.Garlicki,Polskieprawokonstytucyjne.Zaryswykładu,Warszawa2007,s.81-83.
7M.Stanowska,Próbyrozliczeniasięzprzeszłościąwwymiarzesprawiedliwości
(w:)IusetLex.KsięgajubileuszowakuczciProfesoraAdamaStrzembosza,red.A.Dębiński,
A.Grześkowiak,K.Wiak,Lublin2002,s.327.
8A.Przewoźnik,A.Strzembosz,GenerałNil,Warszawa1999,s.30-31.
24
