Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
prawczłowiekawywarłrównieżprocesdemokratyzacjiustrojów
ispołeczeństw.Wsystemiedemokratycznymstatusjednostkinabiera
szczególnegoznaczenia,gdyżpaństwuprzypisujesięsłużebnąrolę
wobecspołeczeństwa.
Współczesnakoncepcjaprawczłowiekaobrazuje,czymsąprawa
człowieka,określapodstawowedobranależneczłowiekowiisystem
ichgwarancji.Dozasadniczychzaśelementówkoncepcjiprawczłowieka
zaliczasiętwierdzeniaoichpowszechności,niezbywalności,równości
orazgodnościjakoichźródle9.Podstawoweprawaiwolnościzostały
skodyfikowanewdokumentach:Powszechnejdeklaracjiprawczłowieka
z1948r.,Konwencjioochronieprawczłowiekaipodstawowychwol-
nościz1950r.iMiędzynarodowympakcieprawobywatelskichipoli-
tycznychz1966r.
Implementacjadosystemówkrajowychmiędzynarodowychaktów
ochronyprawczłowiekazainicjowaławkonsekwencjiprocesinstytu-
cjonalizacjiprawadorzetelnegoprocesuwwielukrajacheuropejskich,
wtymtakżeiwPolsce.Upowszechnieniesiękoncepcjirzetelnego
procesunastępowałojednakstopniowowrazzhistorycznymrozwojem
społeczeństwa,demokratyzacjąustrojówpolitycznychoraztworzeniem
sięsystemumiędzynarodowejaksjologiiochronyprawczłowieka.Po-
wolnyprocesinstytucjonalizacjiprawadorzetelnegoprocesuwpolskim
porządkuprawnymbyłnastępstwemdominującejwokresiePRL-u
kolektywistycznejkoncepcjiporządkuspołecznego,opartejnazałoże-
niachpodporządkowaniajednostkipotrzebomicelomwładzy.Konse-
kwencjąmonistycznejkoncepcjiustrojupaństwowegobyłoodrzucenie
instytucjonalnychformgwarancjiprawobywatelskich.Monizmten
wyrażałsiętakwprawotwórstwie,jakipraktycestosowaniaprawa.
Jegoprzejawembyłoutożsamianiepojęciaprawjednostkizpojęciem
wolnościjednostki,coprowadziłodoreglamentacjiwszelkichinicjatyw
życiaspołecznego,gospodarczegoipolitycznego.Jednostka,abyzreali-
zowaćswojąinicjatywę,byłazmuszonadoszukanianormyzezwalającej
-prawadoczegoś(coodpowiadałozasadzie,żewolnotylkoto,naco
prawozezwala),zamiastszukaćnormyzakazującej(zgodniezzasadą,
wszystko,coniejestzakazane,jestdozwolone)10.
9M.Piechowiak,Pojęcieprawczłowieka(w:)Podstawoweprawajednostkiiichsą-
dowaochrona,red.L.Wiśniewski,Warszawa1997,s.13.
10Z.Kędzia(w:)Prawa,wolnościiobowiązkiczłowiekaiobywatelawnowejpolskiej
Konstytucji,red.Z.Kędzia,Poznań1990,s.68;L.Wiśniewski,Konstytucyjnaregulacja
25
