Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzykontemplacjąadramatem.Opewnejtendencji…
27
dziesięciolecia,ztąróżnicą,żeelementy,którezostałyrozpoznanewówczasjako
występująceoddzielniewobrębiezjawiskaokreślanegowspólnąnazwąnfilmu
religijnego”
,obecniecorazczęściejłącząsięwjednymutworzefilmowym.
Pojęciekontemplacyjnościwymagajednakdoprecyzowania.Termincontemplor
obecnywBibliiłacińskiej
oznaczawpatrywaniesię,dokładnąobserwację,spostrzeganie-nibyorlimwzrokiem(Job
39,29)-czegośniedostępnegolubztrudemdostrzegalnego;zawierazwsobietakżeideę
zaskoczenia.ZdolnośćtakiegowpatrywaniasięprzypisujeBibliaBogu,któryprzenikaswym
wzrokiemcałąziemię(2Krn16,9)iserceczłowieka(Prz15,3;Job37,24).Majątakżeczło-
wiek,itozarównowodniesieniudowoliJahwe(Ha2,1;Iż52,15)ijegodziałania(Job43,29),
jakteżwstosunkudomądrości(Koh1,16;2,12)[ł].Bardzoczęstoowymprzedmiotem
wpatrywaniasięjestdrugiczłowiek7.
Kontemplacjawystępujetakżewteoriiestetyki,gdzierozumianajestzwykle
jakobiernepoddawaniesiędziełuartystycznemu,danemuwpostrzeżeniuzmy-
słowym8,iafirmowaniejegopiękna9.ZarównoWładysławTatarkiewicz,jak
iRomanIngarden(któregoestetykawtymwzględzietraktowanajestzwyklejako
opozycyjnawobecTatarkiewiczowskiej)zwracalijednakuwagęnapewienaspekt
dynamiczny.Tatarkiewicz,zauważył,żenkontemplacjawłaściwierozumiana
niejesttylkoodbieraniemwrażeń;włączateżczynnościumysłowe”10,takiejak
rozumienie,pamięć,oczekiwanieorazsyntetyzującescalanie.Podkreślałponad-
to,żenKontemplacjaświatawidzialnego[ł]niejestnieruchomympatrzeniem,
leczstopniowym»braniemwposiadanie«”11.Stanowiwięcprocesprzebiegający
wczasie12izakładającyaktywnośćestetycznąipoznawcząodbiorcy.Ponadto,
zaistotneuznaćtrzebaspostrzeżenie,żefunkcjonujądwatypykontemplacji:este-
tyczna,któradotyczyprzedmiotówizjawiskświatazewnętrznego,oraznreligijna
kontemplacjaprzeżyćwewnętrznych”13.Wprzypadkuaspektutranscendentnego
wkiniereligijnymimetafizycznym-podobniejakwinnychdziedzinachsztuki,
któresąwstaniemierzyćsięztąsferą-spotykamysięprzedewszystkimzkon-
templacjąwtympierwszymznaczeniu,ponieważkontemplacjareligijnanale-
żydosferyprzeżyćreligijnych,ajakotakawzasadzieniebyładotądbadana
nagrunciefilmoznawstwaaniteologiifilmu14.Wpewnychaspektachiwnie-
7Ks.J.Szlaga,DziałanieikontemplacjawBiblii,[w:]Kontemplacjaidziałanie,red.ks.W
.Słomka,
Lublin1984,s.18-19.
8Zob.naprzykładA.Szczepańska,EstetykaRomanaIngardena,Warszawa1989,s.132,145.
9W
.Tatarkiewicz,Przeżycieestetyczne:Dziejepojęcia,[w:]idem,Dziejesześciupojęć,Warszawa
1988,s.382
10Ibidem,s.383
11Ibidem.
12Ibidem.
13Ibidem,s.382.
14DorzadkichwyjątkówtrzebazaliczyćpostawionewtytuleksiążkiMarioliJankun-Dopartowej
pytanie.KsiążkępoświęconągłównierecepcjiPasjiMelaGibsonamożnatraktowaćjednakjakopró-
będociekaniareligijnychskutkówoddziaływaniafilmu,aniejakoanalizęmechanizmupowstawania
