Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poglądynasamobójstwo.Zakazyinakazy
15
różnice.Śmierćjestgranicą,poktórejprzekroczeniuniktniczegonie
czyniwedługcudzegorozkazu.Śmierćjestmomentem,wktórymnikt
nieodczuwaswegoubóstwa.Śmierćjestbramą,któraprzedkażdym
jestszerokootwarta”(Seneka1989,s.441).
Zainteresowaniefenomenemsamobójstwajestbardzostare.
Najwcześniejszeźródłarozważająjewaspekcieetycznymiaksjolo-
gicznym1,znaczniepóźniej-jakozjawiskozdziedzinypsychiatrii,psy-
chologiiisocjologii(por.Durkheim2006,s.373)2.
Wspołeczeństwachpierwotnychstosunekdosamobójcówbył,
jakwskazująbadaniaetnografówisocjologów,dosyćzróżnicowany.
Rozmaiteludywróżnychokresachiwzależnościododmiennychoko-
licznościakceptowały-lubnie-autodestrukcyjnezachowaniaswoich
współplemieńców.AfrykańscyMasajowieprzeciwdziałalizamierzonej
śmierci.Działaniate,jeśliskuteczne,kończyłysięzwyczajowądarowi-
znąuratowanegonarzeczratującego(byłatozregułyjednasztukaby-
dła).InaczejnaWyspachTrobrianda.Tuobowiązywałzłożonyrytuał
wymuszaniadecyzjisamobójczejnaczłowieku,któryrażąconaruszył
tradycyjnewartościspołeczności.Wtejsytuacjipozbawieniesiężycia
byłowyjściemhonorowym,pośmiertnierehabilitującymjegosprawcę
iwdużejmierzesatysfakcjonującymosobyprzezniegoskrzywdzone.
Samobójstwobyłotuzatemśrodkiem-ijednocześniewskaźnikiem-
funkcjonowaniaprawa(por.Malinowski1980).
Usankcjonowanytradycjąrytuałpopełnianiasamobójstwana
grobiemężaprzezwybranąjegożonęobowiązywałwniektórych
przynajmniejspołecznościach.Wskazująnatobadaniaetnografów,
socjologóworazreligioznawców.Szczególniebarwneopisytegocere-
moniału(np.uroczystypogrzeb,igrzyskalubpojedynkitowarzyszące
obrzędompogrzebowymstarożytnychTraków;por.Rosen-Przeworska
1964,s.378-379)skłaniajądozastanowienia,wjakiejmierzebyły
tosamobójstwaDchciane”,wjakiejzaśwymuszanepresjąotoczenia.
1Celowoodróżniampoglądyaksjologiczneodetycznych,byzaakcentowaćzna-
czeniewartościowaniauwolnionegoodkategoriidobraizła.Powszechnieobapojęcia
sąutożsamiane.
2Obszernymiwnikliwymźródłemwiedzyofenomeniesamobójstwjestpraca
BrunonaHołystaSuicydologia(2012).
