Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MiędzyobozemsanacyjnymaopozycjąodpoczątkuIIkadencji(1928-
1930)istniałopoważnenapięcie.KonfliktmiędzyJ.Piłsudskimasejmem
przybrałnasile,gdywmarcu1929r.ujawnionomachinacjepiłsudczyków
iichministraskarbuGabrielaCzechowicza,któryprzekazałznacznefun-
duszepaństwowenakampanięwyborcząBBWR.31października1929r.
miałomiejscedemonstracyjnenajścienasejmkilkudziesięciuuzbrojonych
oficerów.Incydentwywołałzjednejstronyatakiprasysanacyjnejnasejm,
zdrugiejzaświecewjegoobroniezwołaneprzezCentrolew.7grudniasejm
uchwaliłwotumnieufnościwobecgabinetuKazimierzaŚwitalskiego.
Swoistymzawieszeniembroniczyzmianąkursuobozurządzącegowy-
dawałosiędesygnowanienapremiera(29XII1929)KazimierzaBartla.
Wexposésejmowym(10I1930)premierBartelzapowiadałm.in.:nZestro-
nyrządubędziezrobionewszystko,abyprojektyustawsamorządowych
dotyczącychorganizacjisamorządówgminnego,powiatowego,miejskiego
iwojewódzkiegozestanupotencjalnegoprzeszływstankinetyczny,tojest
nadrogęrealizacji.Szeregpoważnychprac,dokonanychprzezrządisejm,
stanowicennymateriałdoostatecznegoopracowania”6.
Alenadziejanazmianękierunkudziałańokazałasięnierealna.Nowy
gabinetmiałcharakterprzejściowy,potrzebnybyłtylkodouchwaleniaprzez
sejmbudżetu.29czerwca1930rokuwKrakowieodbyłsiękongresCentro-
lewu,naktórymjegoprzywódcyzapowiadalinwalkęousunięciedyktatury
JózefaPiłsudskiego”idomagalisięustąpieniaprezydentaIgnacegoMościc-
kiego
7
.OdpowiedziąPiłsudskiegobyłoobjęcie25sierpniaurzędupremiera
iatakinasejmwwywiadachprasowych.30sierpnia1930r.prezydentIgnacy
Mościckirozwiązałsejmisenatprzedupływemkadencji;nowewyborypar-
lamentarnezostaływyznaczonena16XI1930r.Wtejsytuacjiniezdołano
omówićprojektówustawsamorządowych.
Odpoczątkulat30.narastałafalaatakówobozurządzącegonademokra-
tyczneformyżyciapublicznego,ewolucjawładzywykonawczejzmierzała
wkierunkukorzystnychdlaniejzmianustawodawstwaiustrojupaństwa.
Problematykasamorząduterytorialnegonaforumnowowybranegosejmu
miałajednakwreszciewIIIkadencji(1930-1935)osiągnąćpunktkulmi-
nacyjnywpostaciustawy,którawprowadziłanajpoważniejsząreformęsa-
morząduw20-leciumiędzywojennym.Bójokształtustawysamorządowej
6
BS.SejmRP1928-1930.OkresII.Stenogram66.posiedzeniazdnia10stycznia
1930r.
7
A.Próchnik,PierwszepiętnastoleciePolskiniepodległej,Warszawa1957,s.361.
