Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
odróżniającstudianadsarmatyzmemjakohistorycznąformacjąkulturo-
wąodbadańnadliterackimiświadectwamijegoczystointelektualnejrecepcji,
prezentowaneszkiceoróżnorodnychkulturemachmogąstanowićpunktwyj-
ściadorozważańnadobecnościąiwpływemtejhistorycznejformacjikulturowej
nacałąwspółczesność(kulturową,atakżeliteracką).Przedmiotembadańtego
drugiegorodzajusąwłaśniedziełaliterackielubichelementy(wtymimikro-
elementy)posiadającestatusbytowyróżnyodtegowymiarurzeczywistości,któ-
ryzasadniczointeresujehistorykakultury.Czyliwlekturzetworzącychniniejszą
monografięartykułów/rozdziałównależałobypamiętaćoopozycjimiędzytrady-
cjąszlacheckąjakoczęściąhistoriikultury,atąsamątradycjąjakoczęściąprzed-
stawieńliterackich.Właśnieteobrazyliterackiestanowiąprzedmiotbadawczej
refleksji.
Tematyzacjairefleksjanadstatusem,rangąorazsemantykąsarmackichkul-
turemówwtwórczościartystycznejH.Sienkiewiczaiinnychpisarzydziewiętna-
stowiecznychprzywołujekategorięnkulturemu”97.Kulturemystanowiąistniejące
wświadomościczłonkówdanejspołecznościpojęciaimwspólne,zawierająceze-
spółcechiskojarzeńokreślającychkulturowąistotędanejspołeczności.Mogąone
wielepowiedziećodanymsystemiekulturowym,sąbowiemistotnedlazrozu-
mieniatejkultury,jakoczęstosilnienacechowane(pozytywnielubnegatywnie).
Stanowiąsymbolkolektywny,symbolnarodowy.Statusontologicznykulturemów
opisujeJerzyBartmiński,wskazującrównieżnanadrzędnośćiodmiennośćse-
mantycznąniesynonimicznychterminów:słowoklucz,kulturem,konceptkultu-
97Koncepcjakulturemówwykorzystywanabyławprzekładoznawstwie,wbadaniachzzakresu
stylistykiiwetnolingwistyce.Kulturemyistniejącewnurciebadańetnolingwistycznychsądefi-
niowane:njakojednostkietnolingwistyczne,słowaklucze,którewplaniewyrażaniasąreprezen-
towaneprzezpojedynczeleksemy,zaśwplanietreścimajątakbogateznaczenia,żedziękinim
możnazrozumiećspecyfikędanejspołecznościnarodowej,etnicznejlubregionalnej.Towłaśnie
m.in.poprzezkulturemyspołecznośćokreślaswojątożsamość,stosunekdotradycjiiwartości,
[ś]”
.M.Rak,Kulturemypodhalańskie,Kraków2015,s.13.Mówiącokulturemachwspółczesnych
ihistorycznych,autor(inspirowanyetnolingwistycznympodejściemAlicjiNagórko)omawiarów-
nieżkoncepcjękulturemównatleinnychpokrewnychkoncepcjibadawczych(s.14-17).Por.tenże,
Cotojestkulturem?,nLingVaria”2015,nr2,s.312;tenże,Kulturemy-nowaperspektywabadań
etnolingwistycznych,ntekstidyskurs-textunddiskurs”2017,nr10,s.219-227,https://ruj.uj.edu.
pl/xmlui/bitstream/handle/item/51432/rak_kulturemy_nowa_perspektywa_bada%C5%84_etno-
lingwistycznych_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y(dostęp:10.01.2018);A.Nagórko,Metody
konfrontatywneaetnolingwistyka(lingwistykakulturowa),w:Wielokulturowość,tożsamość,mniej-
szościnaWęgrzechiwPolsce.Język-literatura-kultura,red.E.Fórián,Debreczyn2004,s.25-33;
taż,M.Łaziński,H.Burchardt,Dystynktywnysłowniksynonimów,Kraków2004,s.XIX:[kulturemy
sąto]nważnedlasamoidentyfikacjijakiejśspołecznościsłowaklucze,charakteryzującezarównojej
stosunekdotradycji,dziedziczonychwartości,jakiradzeniesobiezczasemteraźniejszym,aktualne
przeżywanieświata”
.
27
