Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
NatomiastgłębokownaszalęgłasięPolska,którąnazywamnsienkiewiczowską”.
HenrykSienkiewiczbyłnapewnogenialnympisarzem,alewzorce,którenam
zostawił[ś]sąokropne.Pełnownichpogardyinienawiścidlainnychnarodów,
innych[ś]sąsiednich-kultur,religii[ś]85.
Świeżawskizauważa,żenmentalnośćSkargiiSienkiewicza”(którymistależyje-
my)jestmentalnościąkontrreformacji,niewielkiejduchowoPolski,aletej,która
zatraciłatradycjęjagiellońską,albowiem:
wPolsceJagiellonów[ijejmoralnościpolitycznej]wyrażałasięwielkośćnaszej
ojczyzny,któraprzenikniętabardzogłębokowolnościowymiideami,zaczerp-
niętymizkoncyliaryzmu,wszczepiałajewumysłyPolaków.Koncepcjafederacji,
współdziałaniaróżnychnarodów,kulturireligii,byładlaówczesnejEuropyre-
wolucyjna86.
Stwierdzając,żetradycjenacjonalistycznewyrosływXIXwiekunagruncienur-
tówkulturowychsięgającychXVIIwieku,czyliideologiisarmackiej,dodaje:
IlepokoleńjestprzesiąkniętychSienkiewiczem:Ogniemimieczem,walkązKo-
zakami,klepaniemporamieniuUkraińcówiinnychmniejszości.[ś]IdeaJa-
giellońskanieoznaczawłączeniadoPolskiLitwy,Ukrainy.Chodzitylkooto,by
miećznimibliskie,przyjacielskiestosunki87.
NatomiastDariuszGawin,polemizującznczarnąlegendą”Sienkiewiczajako
reprezentantanPolskizdziecinniałej”
,tj.zechamiantysienkiewiczowskiejkampa-
niizpoczątkuXXwieku(zwłaszczaBrzozowskiego,Gombrowicza88),jakizjego
końca(AndrzejMencel)twierdzi,żewTrylogiinSienkiewiczwalnieprzyczyniłsię
dobudowynowoczesnejświadomościnarodowejwmasowejskali”89.Polemizuje
zfunkcjonującymwzbiorowejwyobraźniobrazemSienkiewiczajakonsymbolu
polskiejzaściankowości,polskiegoprowincjonalizmu,propagatorajunackiego,
szczerego,leczwistociedurnegopatriotyzmu,[ś]”90.WidzącspóroSienkiewi-
cza-tradycjonalistęwkontekściesporuomodelpolskiejnowoczesności,twierdzi,
żeautorTrylogiidałludowymmasom:
85S.Świeżawski,Lampawiary.Rozważanianaprzełomiewieków,wybóriprzedm.A.Ziernicki,
Kraków2000,s.144.
86Tamże,s.145-146.
87Tamże.
88Natemat:Brzozowskiegozob.tekstgłównywyżej,jakiGombrowicza-J.Błoński,Sar-
matyzmGombrowicza,w:Tradycjeszlacheckiewkulturzepolskiej,red.Z.Stefanowska,Warszawa
1976.To,coBrzozowskiuważałzawadę,WitoldGombrowiczpotraktujepóźniej(tj.wwywiadzie
udzielonymfrancuskiemupisarzowiiwydawcyRozmowyzDominikiemdeRouxiwDzienniku,
wktórymmamynrewizjępolskiegoanachronizmu”
,próbęuwolnieniaPolakaodciężarupolskości)
przewrotnie,jakogłównązaletęiszansępolskiejkultury,doceniającjejnletniość”iniepodatnośćna
intelektualneutopieXXwieku.Za:A.Waśko,Romantycznysarmatyzm…
89D.Gawin,Sienkiewicz-naszwspółczesny,wtegoż:Polska,wiecznyromans.Ozwiązkach
literaturyipolitykiwXXwieku,Kraków2005,s.43.
90Tamże,s.36.
25
