Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nśksiągzrękiniewypuszczaj”ś
IV
11
ZreformowanewXVIstuleciuszkolnictwoprotestanckie,naczelezesłyn-
nymgimnazjumstrasburskimJohannesaSturma(150711589),dałoszanse
rzeszymłodzieżynazdobyciedobregowykształceniahumanistycznegonapo-
ziomieśrednim.Takżeuniwersytetyprotestanckieprzyciągałymłodzieżzcałej
Europy11.
Kościółkatolicki,poddającsięrównieżgłębokiejreformie,zatroszczyłsię
omłodzież.Hasło:nktomamłodzież,tenmawładzę”przekonywałoiprzeko-
nujedodziś.Papieżpowierzyłorganizacjęnowoczesnegoszkolnictwajezuitom,
którzypierwotnie,wokresiepowołaniazakonu(1534),mieliwswychzało-
żeniachgłówniecelemisyjne.Zadaniedotycząceszkolnictwazostałopodjęte
iwkrótceEuropapokryłasięsieciąniezwykledynamicznierozwijającychsię
kolegiów.WRzeczpospolitejObojgaNarodówsprawytakżeniezaniedbywano.
SprowadzeniprzezkardynałaStanisławaHozjuszaw1564rokujezuiciprzystą-
pilidodziałaniaidokońcaXVIstuleciautworzyli12kolegiów,awwiekuXVII
dziesiątkikolejnych,zarównowprowincjipolskiej,jakilitewskiej12.Dawały
onemłodymludziommożliwośćwyborumiędzyszkołamioddawnaistnieją-
cymiwPolsce,katolickimiiróżnowierczymi,anowozorganizowanymiprzez
jezuitów.Zresztądoswoistejrywalizacjiwzakresieorganizacjiszkółstanęły
takżeinnezakony,główniepijarzyibazylianie.Mówićwięcmożemyoniezwy-
kleważnychdziałaniachedukacyjnychwokresiestaropolskim.
V
JanuszS.GruchaławksiążceIucundafamilialibrorum.Humaniścirenesan-
sowiwświecieksiążki13zwróciłuwagęnaniezwykłąatmosferęemocjonalną,
którawytworzyłasięwczasachrenesansuwokółksiążkiibiblioteki.Posiadanie
księgozbiorustałosiępasjąwieluwybitnychludzi.Wymienianoopinieoksiąż-
kachwkorespondencji,zwierzanosięzlekturywpamiętnikach,rozważanoprob-
11J.Budzyński:Paideiahumanistyczna,czyliwychowaniedokultury.Studiumzdziejów
klasycznejedukacjiwgimnazjachXVI1XVIIIwieku(naprzykładzieŚląska).Częstochowa2003.
12ZdziejówszkolnictwajezuickiegowPolsce.Wybórartykułów.Wstęp,wybóriopracowanie
J.PaszendaSJ.Kraków1994.
13J.S.Gruchała:Książka1nauczycieliprzyjaciel.W:Idem:Iucundafamilialibrorum.
Humaniścirenesansowiwświecieksiążki.Kraków2002,s.57186;zob.też.A.Wyczański:Omi-
łościdoksiążkiwdobieOdrodzenia.W:Zbadańnaddawnąksiążką.Studiaofiarowaneprofesor
AlodiiKaweckiej-Gryczowejw85-lecieurodzin.T.1.Warszawa1991,s.1631171.
