Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
nśksiągzrękiniewypuszczaj”ś
sięobłudności,wykrętów,porządkunieznać,każdypodługswejgłowyRzeczpo-
spolitąstanowićchce,jakobytosamymtylkotymnależało,którzypismoumieją.
[ś]Znaukitejprzyszłydługieiwydwarzanemowy,któreizatrudniająrzeczy
wszytki,iczyniądługiesejmy,gdzieojcowienaszy,nieumiejącpisma,więcejdo-
bregopostanowilizacztery,pięćdni,niżdziśzaniedzielsiedmnaście,ośmnaście”2.
Zjawiskozafascynowaniaksiążką,wiedząimożliwościamiprzekazaniamy-
ślizapomocąpismalubdrukuwdawnychstuleciachodnotowalirównieżbada-
czenaszychczasów.Jakojednązcechkulturysiedemnastowiecznejwyróżniał
tęogromnąchęćludzidouczestnictwawewspółczesnymsobieżyciuliterackim
JulianKrzyżanowskiwklasycznejjużdziśrozprawiez1938rokuWielkośćima-
łośćliteraturywiekuXVII3.
LiczbowodokumentowałtenproceswielelatpóźniejWładysławKorotaj4,
któryoparłustalenianazapisachBibliografiipolskiejKarolaEstreicheraiwszel-
kichuzupełnieniachdoniej.Pozazasięgiembadańpozostawałaogromnaliczba
przekazówrękopiśmiennych,takbardzocharakterystycznychdlatwórczościwie-
kuXVII,więcdoobrazukryjącegosięzaprzytoczonymidalejcyframidodaj-
mywłasnąwiedzęotychbardzolicznychdziełach,którepozostaływszufladach
twórcówlubkrążyływrękopiśmiennychodpisach.
OdsyłającdoliczbowychzestawieńwskazanychprzezKorotaja,adotyczących
wszystkichdziedzinwiedzy,zwrócęuwagętylkonawnioskiwiążącesięzroz-
wojemliteratury.Autorrozprawywyliczał,żew1poł.XVIstuleciadominowały
drukiłacińskie:ok.320pozycjinaok.100polskich.Wdrugiejpołowiewiekusy-
tuacjabyłatakasama,zmieniłysiętylkoproporcje:naok.520pozycjiłacińskich
przypadałook.500polskich.Dalszezmianydokonałysięwstuleciunastępnym
1w1poł.XVIIwiekupozycjiłacińskichwydanook.300,awjęzykupolskim
ponad700.Zaskakujezestawieniezdrugiejpołowytegostulecia,kiedytonastąpi-
łowyrównanie:łacińskichdrukówwydanoponad300,polskichblisko300.Autor
rozprawyzwracałrównieżuwagęnadużąprzewagętekstówwierszowanychnad
proząoraznaogromny1cowiemyjużodczasówWilhelmaBruchnalskiego51
udziałwogólnejprodukcjiwydawniczejdrukówpanegirycznych.Wyliczeniasą
następujące:zXVIwiekuzachowałosięok.600panegirykówwjęzykułacińskim,
ok.50wpolskimityleżwniemieckim.Wnastępnymstuleciuproporcjebyłyinne:
łacińskichpozycji1ok.4000,polskich1ok.1000,niemieckich1ponad1000
iwinnychjęzykach1ok.50.WXVIIwiekupanegirykstałsię1jakstwierdził
badacz1formąobyczajowąpowszechnieprzyjętą,akceptowaną.
2Ł.Górnicki:Dworzaninpolski.W:Idem:Pisma.T.1.Oprac.R.Pollak.Warszawa1961,
s.122.
3WtomieOdśredniowieczadobaroku.Studianaukowo-literackie.Warszawa1938,s.1241
143.
4W.Korotaj:Dynamikarozwojupiśmiennictwa…
5W.Bruchnalski:Panegiryk.W:DziejeliteraturypięknejwPolsce.Cz.2.Oprac.zbiorowe.
Kraków1918.
