Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wtymsensienaukajestkonstruktemspołecznym.Każde
twierdzenieoświeciemożnaokreślićjakowiedzęnaukowądo-
piero,gdyprzejdzieonoprzeztenwspólnyproces,którymana
celuodsianiebłędówipomyłekorazumożliwienieinnymbada-
czomstwierdzenia,czyoceniająnoweodkryciejakowiarygodne,
solidneiważne.To,żekażdeodkryciemusiporadzićsobiezta-
kimwyzwaniemsprawia,żeostatecznewytworyprocesuna-
ukowego–opublikowane,recenzowanebadania–mająogrom-
nąwładzęwspołeczeństwie.Niechodziozwykłąprzechwałkę,
zwrotretorycznyaniopinię,kiedymówimy:tojestnauka.
Społecznanaturanaukipowodujejednak,żemaonasłabo-
ści.Ponieważbadaczetakbardzokoncentrująsięnapróbach
przekonaniaswoichkolegów,dziękitemugwarantującswoim
badaniompozytywnerecenzjeipublikację,zbytłatwoprzy-
chodziimzlekceważyćprawdziwycelnauki:przybliżenienas
doprawdy.Aponieważnaukowcysąistotamiludzkimi,spo-
soby,najakiepróbująsięnawzajemprzekonać,niezawszesą
wpełniracjonalnelubobiektywne21.Jeślizatemniezachowa-
mywielkiejostrożności,procesnaukowymożezostaćprzesiąk-
niętytypowoludzkimiwadami.
Celemtejksiążkijestwykazanie,żeniezadbaliśmywystar-
czającoojakżecennyprocesnaukowy.Opowiadaonaotym,jak
doszliśmydosystemu,którynietylkoakceptujenaszeludzkie
słabości,lecznawetjewzmacnia.Wostatnichlatachstajesię
corazbardziejboleśnieoczywiste,żeprocedurarecenzowania
jestdalekaodgwarancjidokładnościirzetelności,asystem
publikacji,którymabyćkluczowąsiłąnauki,stałsięjejpiętą
achillesową.
Abyjednakzrozumieć,dojakiegostopniasystempublikacji
naukowychuległerozji,najpierwtrzebawiedzieć,jakpowinien
działać,gdywszystkoidziedobrze.
21
Przyformułowaniutegoargumentukierujęsięideąteoretykówewolucji,Hugo
MercieraiDanaSperbera,żepodstawowąfunkcjąsamegoludzkiegorozumowania
jestwypracowanienajlepszegosposobuprzekonaniainnychludzi.Zob.H.Mercier,
D.Sperber,WhyDoHumansReason?ArgumentsforanArgumentativeTheory,
nBehavioralandBrainSciences”2011,34,nr2,s.57–74,https://doi.org/10.1017/
S0140525X10000968.
JAKDZIAŁANAUKA
19
