Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
zwykle20—30sędziów.Znaczniewiększedysproporcjewystąpiłynaszcze-
blusądówpowiatowych.Funkcjonującewniecowiększychmiastachmogły
maksymalnieosiągnąćobsadę8sędziów.TylupracowałowChrzanowie,
KrakowiePodgórzu,Gorlicach,NowymTarguiTarnobrzegu.Zkoleinaj-
mniejsza,dopuszczonaprzezreskryptosystemizowanymetacieosobowym,
liczbasędziówwjednejplacówcewynosiła2jedenznichpełniłfunkcję
naczelnika.Takąminimalnąobsadęposiadaływ1913r.m.in.sądypowia-
towewWojniczu,Zakliczynie,Brzostku,CiężkowicachiSuchejBeskidz-
kiej39.
Ukształtowaniesię,liczącegopółtysiącaosób,środowiskasędziowskie-
gowzachodniejGalicjibyłoefektemintensywnegorozwojuinstytucjiżycia
publicznegonatymterenie,wyrażającegosięm.in.wzrastającąliczbą
sądów.PrzemianyteśledzićmożnanajłatwiejnaprzykładzieKrakowa.Jesz-
czew1861r.wtamtejszychsądachzatrudnionychbyłoogółemzaledwie
155osób.Liczbataobejmowałazarównosędziów,jakipracownikówper-
sonelubiurowego.W1880r.grupęszacowanojużna200osób,
aw1910r.350osób.TużprzedwybuchemIwojnyświatowejwsądach
krakowskichbyło116sędziów,awrazzpracownikamikancelaryjnymi
ogólnaliczbazatrudnionychprzekraczała500osób40.
Podobnyprzyrostnotowałytakżesądyprowincjonalne.Iwnichobsada
personalnastopniowopowiększałasię.Najczęściejnienadążałajednakza
jeszczegwałtowniejwzrastającąliczbąspraw,którymisądytemusiałysię
zajmować.Byłotospowodowane,zjednejstrony,zmianamiprawnymi,
zwłaszczawobrębieprocedurycywilnej,zdrugiejzaśrozwojemgospo-
darczym,powodującymwzrostliczbyzawieranychkontraktówhandlowych
oraz,coztymzwiązane,liczbysporówsądowych.Wdrugiejpołowie
XIXw.dawałoosobieznaćzjawiskotzw.pieniactwa.Nazwąokreślano
wyraźnąskłonnośćmieszkańcówGalicjidozaciekłegoiwieloletniegopro-
cesowaniasię,nawetwdrobnychsprawach.Zjawiskotobyłonatylewy-
raźneiwtakimstopniuutrudniałopracęwymiarusprawiedliwości,żezde-
cydowanosięprowadzićspecjalnebadanianadspecyfikągalicyjskiego
pieniactwa.Wnioskiztychanalizsugerowały,najbardziejskłonnidopro-
cesowaniasiębyligórale,szczególnieczulinapunkciehonoruigotowido-
chodzićsprawiedliwościdrogąsądową,jeśliwichmniemaniuówhonor
wjakikolwieksposóbzostałnaruszony.Upodobaniedotoczeniasporów
sądowychcharakteryzowałoteżludnośćpochodzeniażydowskiego.Wtym
przypadkutłumaczonotospecyfikązawodowątychosób,zwłaszczazaj-
mującychsięhandlemirzemiosłem,gdzieoróżnegorodzajusporybyło
szczególniełatwo.Wątpliwejednak,bywyłączniestrukturanarodowościo-
wamogłabyćczynnikiemdecydującymodużejliczbiesprawsądowych.
WszakwewschodniejGalicjiwzrostliczbyprocesówodnotowanonaob-
39Ibidem,s.211—243.
40I.HOMOLA:Kwiat...,s.283—285.