Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GenezaiewolucjaSenatu
37
podprzewodnictwemkrólauWskładinstytucjipowołanejw1775ruwchodziło
36radców(konsyliarzy),wtym18senatorów,zktórychczterechmusiałobyćmi-
nistrami,i18przedstawicieliIzbyPoselskiejuKonsyliarzebyliwybieraninaokres
dwóchlatprzezpołączoneIzbySejmuwgłosowaniutajnymuNależypodkreślić,
żeformęgłosowaniatajnego,którebyłowówczasabsolutnąnowością,propo-
nowałjużStanisławLeszczyńskiwceluprzeprowadzeniawyborówwojewo-
dównasejmikach75uRadaNieustającaprzejęłaczęśćkompetencjimonarszych,
muinuprawopowoływaniasenatorówuPowszechnieuważano,żetenstałyorgan
rządowybyłHposłusznymnarzędziem”politykirosyjskiejidlategow1789rudo-
szłodoostatecznejlikwidacjiRadyNieustającej,nazywanejpotocznieHZdradą
Nieustającą”76u
Pracenadreformąustrojurozpoczęłysię6października1788runaSejmie
wWarszawie,zwanymCzteroletnimalboWielkim77uJednakobradyprowadzo-
neHpodwęzłemkonfederacji”wlatach1788-1789nienależałydozbytowoc-
nychuDopierow1790rupoprzeprowadzeniunowejelekcjiorazzawarciuprzez
królaporozumieniazprzywódcamistronnictwapatriotycznegoHdziałaniana-
prawcze”uległyprzyspieszeniuuWtrakciedrugiegodwuleciaobradprzyjęto
trzyważneustawy,wtymKonstytucję3MajauCzołowymreformatoremdoby
SejmuCzteroletniegobyłksiądzHugoKołłątajuPrzedstawionyprzezniegopro-
grampolitycznyzakładał,żegłównymorganemwładzybędzieSejmzłożony
zIzbyPrawodawczejorazSenatuuWskładpierwszegoczłonuparlamentumieli
wchodzićposłowieziemscyimunicypalniuNatomiastkandydacidoSenatu(spro-
wadzonegodopodrzędnejroli)mielibyćwybieraniprzezHnaród”inominowa-
niprzezkróla78uWoceniewspółtwórcyreformypaństwaprzeprowadzonejna
SejmieCzteroletnimHradaSenatubyławczasachjedynowładnychdobrąipo-
żytecznąmagistraturą”,aleHzdrugiejstronySenatpolskiodzaczęciaRzeczy-
pospolitejbyłwcalenieużytecznymwrządziezastępstwem”79uZkoleiprogram
politycznywspółczesnegoHuKołłątajowiksiędzaStanisławaStaszicaopierałsię
muinunakrytycerządówmożnowładztwaorazpropagowaniudziałalnościSejmu
nieustannego,Hgotowego”,tznuzwoływanegonienajednąsesję,alenaokreślo-
nyczas80uKoncepcjaparlamentuHgotowego”zostaławłączonadotekstuUstawy
75
SuLeszczyński,Głoswolnywolnośćubezpieczający,wstępiwybórtekstówSuJedynak,
WyduKrajowaAgencjaWydawnicza,Lublin1987,su19u
76
JuBardach,SejmdawnejRzeczypospolitej…,su77-81u
77
JuBardach,BuLeśnodorski,MuPietrzak,Historiaustrojui…,su304u
78
HuKołłątaj,ListyAnonimaiPrawopolitycznenarodupolskiego,opracuBuLeśnodorski
iHuWereszycka,WyduPWN,Warszawa1954,su387u
79
DoStanisławaMałachowskiegoReferendarzaKoronnegoMarszałkaSejmowegoKonfedera-
cjiGeneralnej,List8.dnia11listopada1788,[w:]część3:ListyAnonimai…,su32u
80
SuStaszic,PrzestrogidlaPolski,oprac.S.Czarnocki,WyduOssolineumwewspółpruzDe
AgostiniPolska,Wrocław2003,su76-107;212u
