Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MARTAGIBIŃSKA
Konkretyzacjaaktoranieprzenosipostaci-bytuintencjonalnego-doświata
realnego,aletworzyznaki,któreumożliwiająnamwejściedoświatafikcyjnego.
BardzowyraźniepodkreślatowswoichksiążkachJerzyLimon2.AwięcMakbet
intencjonalny-słowanakartcepapieruczynaczytniku-wprocesiekonkrety-
zacjimożeotrzymaćcielesnykształtaktora,jegogłos,jegowygląd,jegogesty,ale
tonieznaczy,żeaktorstajesięMakbetem.Aktorpozostajeaktorem,wykonuje
swojerzemiosłonarealnejscenie,awykonującje,tworzyznaki,któreodsyłają
nasdoświatawyobrażonego,awnimpostaci,np.dopostaciMakbeta.
Wracającdonaszegoprzykładu:jegopoetyckastrukturajestdodatkowym
materiałemwprocesieucieleśnieniasłowa.Poetyckiwymiarfrazy:rytm,alite-
racja,obrazowanie,aluzyjność,symbolika,sprawia,żemożemykonkretyzować
(eksperymentowaćzkonkretyzacją)nietylkozewnętrznenciało”Makbeta,ale
równieżjegownętrze.ItakjakkażdyaktormożenadaćMakbetowiinneciało
(np.rycerza,zaktóregomundurempannysznurem,alboniecoprzygarbionego
generała),takteżmusiskonstruowaćjegownętrze.Oilewłasneciałoaktora
tworzyznak,któryprzenosimydoświatawyobrażonego-mówiącpotocz-
nie,nwidzimy”Makbeta,którywyglądajakSeanBeanlubKennethBranagh
-otylenwnętrze”Makbetaniejestiniemożebyćczęściąaktora.Wtymroz-
różnieniuposługujęsiępojęciamifenomenologaJeana-LucaMariona3,który
wprowadzapojęcia-wangielskimtłumaczeniu-nbody”inflesz”.Topierwsze
oznaczafizyczneciało,tocowidoczne.Todrugiezwykletłumaczonenapol-
skijakoncielesność”,jestfizycznieniewidoczne,jestwewnętrzne(Marionmówi,
żenfleshisinternal”),alemożeujawniaćsięwciele.Ichwspólnazależnośćjest
niesymetryczna:wnętrzemożeujawnićsięwciele,którejestźródłemdoświad-
czenia,aleciałowniewidocznymujawnićsięniemoże.Jeżelinwnętrze”może
nprzyjąćciało”,możepoprzezniestaćsiędostępne,toaktormożepoprzezswoje
ciałostworzyćznakifikcyjnegownętrza.AbyskonstruowaćtakiewnętrzeMak-
beta,tęcałąnnasyconość”postaci,to,cojestMakbetowidane,tęngivennessof
theself”,abystworzyćprzekonywającąpostać,wktórątrzebawpisaćzarówno
tragicznegobohatera,jakizwyrodniałegomordercę,abyodtworzyćprzeobra-
żenieczłowiekawsamymcentrumjegonajgłębszegodoświadczenia,trzeba
wykorzystaćpoetyckiwymiarsłowa.TekstSzekspirazapraszaczytelnika(awięc
iaktora)dotegowysiłkukażdymwersemsztuki.
PolskieprzekładyjednegowersuMakbetatoróżnepróbyjegolektury,azara-
zempróbynpisania”Makbeta,napodstawiektórychmożemynucieleśniać”
tępostaćwpodwójnymznaczeniu:nadawaniamufizycznegogłosuikształtu
orazmetafizycznegonja”.KażdyzpolskichMakbetówbędzieinnyodSzekspi-
rowskiegoiwszyscybędąsięróżnićmiędzysobą,ponieważpowstajązróżnych
2
J.Limon,Piątywymiarteatru,Gdańsk2006;J.Limon,Brzmieniaczasu,Gdańsk2011.
3
Korzystałamzwydaniaangielskiego:J.-L.Marion:InExcess.StudiesofSaturatedPhenomena,
trans.R.Horner,V
.Berraud,NewYork2002(tu:esejFleshortheGivennessoftheSelf).
