Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
1.Formyoporupodporządkowanych
Zestanowiskiemtympolemizowalibadaczezeszkołytzw.subaltern
studies,twierdząc,żeniemożnaoddzielićjednychformbuntuchłopskiego
oddrugich,dlategożejednezdrugichwynikają.EricStokeswprowadza
podziałnafazyludowegooporu,któreczasemwystępująrazem,aczasem
oddzielnie,iwskazuje,żewszystkieone,wpewnymsensie,sąpolityczne.
Wpierwszejfaziemamydoczynieniaztzw.prymitywnymoporem,awięc
zrywemopartymnaprzemocywymierzonejwewładze.Tafazadlaludo-
wychbuntówwkoloniachjestotyleistotna,żebudujetożsamośćopartą
naopozycji/negacjitożsamościkolonistów.Wdrugiejfazieludowezrywy
przekształcająsięwformyorganizacyjneiumożliwiająceprzetrwanie
(wobecreakcji)oporu,takiejak:ruchymillenarystyczne,związkisamo-
pomocy,spółdzielnie,towarzystwapomocy,niezależnekościołyizwiązki
zawodowe.Wtrzeciejfazierodzisięztegoopórpolitycznywformiepartii,
programów,ruchównacjonalistycznych(wprzypadkuoporuwkoloniach)
7
.
ZklasyfikacjąHobsbawmapolemizowałtakżeRanajitGuha.Dlaniego
podziałnaprymitywneinowoczesneformyoporupomijaznaczenietych
tzw.prymitywnychformdlapolitykipaństwa.Guhapisze,żewXIXwieku
chłopskiebuntyopierałysięnaendemicznymrozszerzaniusięmiędzy
regionami.Wjednymmiejscupojawiałysięincydenty,któredziałałyjako
przykładipóźniejroznosiłysięjakzarazapoIndiach.Pracatworzących
sięinstytucjipaństwakolonialnegobyłanieustanniezakłócanaprzeztakie
właśniewybuchająceniepokoje,określaneprzezniegojakonsejsmiczne
zakłócenia”(seismicupheavals)
8
.ZdaniemGuhyistotnączęściąformo-
waniasiępaństwkolonialnych,wtymprzypadkuIndii,byłareakcjanate
sejsmicznezakłócenia,przejawiającasięwtworzeniuinstytucjonalnych
narzędzidyscyplinowania.Budowaniepaństwakolonialnegowdużejczę-
ściopierałosięwięcnareakcjachwobecchłopskichbuntów.Narzędzia
państwabyłybyztegopunktuwidzeniaefektemmaterialnegościerania
sięoporuidyscypliny
9
.PrzykładowobuntChotaNagpurzlat1801i1817
orazBarasatbidroha(powstanie)z1831rokusłużąjakopunktodniesie-
niadlaadministracjikolonialnejpodczastłumieniarebeliiwKolwlatach
1831-1832,taostatniazaśznowuposłużyłajakowzórdlastłumieniabuntu
Santalhoolz1855rokuitd.
10
Podobnątezęwstosunkudozachodniegoabsolutyzmupostawił
BorysPorszniew.Łączyłonludowyopórzwczesnonowożytnąfrancuską
7E.Stokes,TePeasantsł,s.120.
8WernerRösener,TePeasantryofEurope,przeł.T.M.Barker,Blackwell,oxford-
Cambridge1994,s.87.
9R.Guha,Elementary…,s.2.
10Tamże,s.2-3.
