Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
1.Uwagiwprowadzające
wnaukachspołecznych15.Najistotniejszymwyznacznikiemprzywołanegozja-
wiskajesttwierdzenieo„istnieniunieprzewidywalnych[...]charakterystykda-
nejzłożonejcałości1takzwanychnowości”16,adanarzeczywistośćcharakte-
ryzujesięnieciągłościącech.PaulHenlewThestatusofemergence17twierdzi
nawet,iżemergencjajestwszędzietam,gdzieniesąmożliwewyjaśnienia
przyczynypojawieniasięczegośnowego.
Kwestiatastajesięistotniejszązwłaszczawówczas,kiedyskoncentrujemy
sięnauczniachspecyficznych,odbiegającychodstandardu„przeciętnościró-
wieśniczej”.Możewiązaćsiętozeswoistąemergencją18,pojawiającąsię
wzespoleosób,wktórychfunkcjonująjednostki„nietypowe”,niejakodochodzi
doprzekraczaniagranicspołecznychokreślającychprzestrzeńfunkcjonowania
członkówgrupy.Tworzenienowychjakościowowłaściwości,przełamywanie
norm,brakumiejętnościpodporządkowaniasię,chęćkultywowaniawłasnej
niepowtarzalnościmogąprowadzićdokomplikacjikonstrukcjisystemurelacji
wklasie,zaburzaćjednocześnieporządeknarzuconyprzezsformalizowane
strukturyszkolne.
Tymbardziejistotnejesttudziałanienauczyciela,którywinienoweindywi-
dualne,niepowtarzalneizawszenowezjawiskasocjotechnicznerozpoznawać
orazprzeciwdziałaćichnegatywnymskutkom,jeślitakowegrożąuczniom.Po-
twierdzatorównieżwagęwychowawczychdziałańpedagogów.Istotęrefleksji
stanowiwskazanie,iżwszystkiego,cowiążesięzesferąkierunkowejdziałalno-
ścinauczyciela,niesposóbjednoznacznieokreślićizaprogramować,każdyze-
spółjestbowiemswoistymemergentem,który1choćwynurzasięzrzeczywi-
stościszkolnej1niepoddajesięjakimkolwiekgeneralizacjomorazwymaga
specyficznegoizawszewłaśnieemergentnegodziałania,którezarazempomoże
rozwinąćpotencjałjednosteknajbardziejniezwykłych,wyrównaćszansępotrze-
bującymwsparcia,aleizabezpieczyćzrównoważonefunkcjonowaniespołeczne
całejgrupyrówieśniczej.
Niebezpieczeństwonieprzewidywalnościrelacjiwewnątrzzespołuorazbez-
radnośćśrodowiskawychowawcówokazująsięzagrożeniemdlaefektówza-
równoedukacyjnych,jakiwychowawczych.Stąd1jaksięwydaje1waga
podjętegoproblemu.Odrębnieomówionazostanietukwestianabywaniasocjo-
empatycznychkompetencji,którestaćsięmogąszansąnaprzeciwdziałaniene-
gatywnymskutkomemergentnościorazsprzyjaćbędąpoznaniupartnerainter-
akcji.
15IDEM:Jednostkaispołeczeństwo.Ozależnościzjawiskindywidualnychodspołecznych.
Warszawa1980,s.16117.
16Ibidem,s.20.
17P.HENLE:Thestatusofemergence.„JournalofPhilosophy”1942.Vol.39,s.488.
18Zob.J.KOZIELECKI:Psychotransgresjonizm.Nowykierunekpsychologii.Warszawa2001,
s.43idalsze.
