Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Uwagiwprowadzające
9
w1zdawaćbysięmogło1standardowychsytuacjach.Badaniaiprognozy
dotyczącezachowaniasięjednostekczygrupwokreślonychsytuacjachnie
dająsięwięcjednoznacznieprzewidzieć10,jedynieczęściowoprzewidywalny
okazujesiępotencjałmożliwości,jakietkwiąwczłowieku.
Pojawiaćsięmożetakżespecyficznezjawiskodotyczącezachowań1spra-
wiające,żeadolescencinarażająsięnanieprzystosowanieizakłóceniaroz-
woju11.Sąonenaogółskutkiemproblemówwrodzinie,szkole,grupieró-
wieśniczejczyszerszejspołeczności.Wiążesięzniminiebezpieczeństwo,iż
dorastającyborykającysięztymiproblemamimogąstaćsięnieodpowiedzialni
inieproduktywni12.Zachowaniaryzykownesąwięcwynikiemniepewności
kierunkuifinałuwłasnegodziałania,kiedyjednostceprzychodzifunkcjonować
wsytuacjiniepewnejczyniewyraźnej,łącząsięzdziałaniamionieznanym
czyproblematycznymrezultacie,przyjednoczesnymnarażaniusięnanie-
bezpieczeństwo,szkodęlubstratę13.Kwestiętęrozwiniemyszerzejwdalszej
częścipracy.
Mamyzatemdoczynieniazeswoistymstygmatem,któregozasadniczym
wyznacznikiemstajesięnieprzewidywalnośćdziałańjednostkiijednocześnie
nieustalonyporządekrelacjispołecznych,jakiejednostcestwarzagruparówie-
śnicza.Każdyzespółformalnyrządzisięswoimiprawamiigenerujespecyficz-
nyporządeksocjometryczny,niezależnyodprawidłowościrządzącychinnymi
zespołami,tesameprzyczynywzjawiskachemergentnychnieprzynosząbo-
wiemtakichsamychrezultatów.Okazujesię,żewłaśniestrukturaspołeczna
klasyjestrównieżtakimemergentem,którytrudnozakwalifikowaćjednoznacz-
nieicałkowicieująćprawidłowościnimrządzące.
ZaJackiemSzmatkąmożnarzec,iż„najogólniejszącharakterystykąświata
społecznegojest[...]jegoemergentność,jakościowaróżnorodność”14,rozumia-
najakostrukturalnacecharzeczywistości,którazakładawielopoziomowość.
Badaczskonstatowałwinnymopracowaniu,iżniemożnadokonaćanalizy
właściwościindywiduówbezpojęciaemergencji,które1zdaniemSzmatki1
stanowipunktwyjściawszystkichmodyfikacjiholizmumetodologicznego
10A.PRZECŁAWSKA,L.ROWICKI:MłodziPolacyuprogunadchodzącegowieku.Warszawa
1997,s.10.
11PiszeotymA.KAZDIN:Zdrowiepsychicznemłodzieżywokresiedorastania.„NowinyPsy-
chologiczne”1996,nr2,s.43.
12J.JEFFRIESMCWHIRTER:Zagrożonamłodzież:ujęciekompleksowedlapracownikówporad-
ni,nauczycieli,psychologówipracownikówsocjalnych.Warszawa2001,s.23.
13Zob.Z.RATAJCZAK:Kontrowersjewokółpojęciaryzyka.Źródłaikonsekwencje.W:STU-
DENSKIR.,red.:Zachowaniesięwsytuacjiryzyka.Katowice2004,s.14;zob.też:M.GLENC:
Skłonnośćdopodejmowaniaryzyka,czylipsychologicznacharakterystykaryzykantów.W:
GOSZCZYŃSKAM.,STUDENSKIR.,red.:Psychologiazachowańryzykownych.Koncepcje,badania,
praktyka.Warszawa2006,s.216idalsze.
14J.SZMATKA:Małestrukturyspołeczne.Wstępdomikrosocjologiistrukturalnej.Warszawa
1989,s.28129i32.
