Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
2.Emergencjajakoniesumowalnewyłanianiesięodrębności
wykraczaniapozapobudzeniezmysłowe.Pojawiasięzatemcoś,coniemiało
pełnejispotykanejdotądprzyczyny.
Sięgnijmydalejwtychrozważaniach1tymrazemdowspółczesnejbiolo-
gii3.Badaczezauważyli,żeskomplikowanestrukturykomórkiczyżywegoor-
ganizmusąodpowiedzialnezapojawieniesięwłaściwościnieprzewidywalnych
napodstawiebadaniachemicznychskładnikówtejstruktury.Efektczyrezultat
stajesięwięczaskakującymfinałeminterakcjielementów,którewydająsię
pierwotniepoznaneizdefiniowane1całośćukładutowięcejniżsumaskład-
ników.Możnazatemprzyjąć,iżmamydoczynieniazezjawiskiemtranscenden-
cji,aleprzyjmującymspecyficznykształt,nacechowanynieprzewidywalnością,
któryokreślaćbędziemymianememergencji.
AleksanderKojodnosisiędopenetracjiprocesuewolucjiżycianaziemi,
wktórymdopatrzećsięmożnakilkuskokówontologicznychzgodnychzteorią
emergencji:powstaniepierwszychżywychorganizmówzdolnychdoreproduk-
cji,utworzeniesięorganizmówwielokomórkowych,rozwójkomórkinerwowej
czyteżpojawieniesięświadomościorganizmówzwierzęcych.Zdaniemprzyto-
czonegoautorazastosowanieteoriiemergencjiprowadzidoholistycznegowyja-
śnieniazjawiskżyciowych4.
Zjawiskoemergencjiwyodrębnionezostałownaukachmatematycznychifi-
lozofiiwXIXwiekuwpracachautorówbrytyjskich:JohnaStuartaMilla,
AlexandraBaina,iGeorge’aHenry’egoLewesa5.Millodróżniaskutkiiodpo-
wiadająceimprawa,którenazywahomeopatycznymi(wspólnyskutekjestsumą
możliwychskutkówoddzielnych,aprawanieulegająmodyfikacjiwtrakcie
współdziałaniaprzyczyn),odskutkówiprawheteropatycznych(skutkiniesu-
mująsię,aprawasąmodyfikowane).OdpowiednioLewesmówioskutkach
wypadkowych(resultants)iemergentnych(emergents)6.Rezultantystanowią
efektprzegrupowaniaistniejącychwcześniejelementów,wzgodziezist-
niejącymiwcześniejipowtarzalnymiprawidłowościami.Powstanierezultantów,
determinująistniejąceelementyorazprawidłowościichłączeniasięwrozmaite
układy.Liczba1wymiaricharakterpotencjalnychkonfiguracjisąustalone
„nawejściu”.Emergenty1zawszezwiązanezpowstawaniemnowychmożli-
wości1stanowiąkonfiguracjęnowychrelacjimiędzyistniejącymidotychczas
3Zob.A.KOJ:Zjawiskaemergencjiwbiologii.WystąpieniepodczasIXKrakowskiej
KonferencjiMetodologicznej:Strukturaiemergencja,organizowanejprzezPolskąAkademię
Umiejętności,UniwersytetJagielloński,OśrodekBadańInterdyscyplinarnychprzyWydzialeFilo-
zoficznymPATwKrakowie,16117maja2005wKrakowie.[Materiaływłasne].
4Ibidem.
5W.STRAWIŃSKI:Jednośćnauki,redukcja,emergencja.Zmetodologicznychiontologicznych
problemówintegracjiwiedzy.Warszawa1997,s.171idalsze.
6Zob.A.STEPHAN:Emergence—ASystematicViewonItsHistoricalFacets.In:BECKER-
MANNA.,FLORH.,KIMJ.,eds.:EmergenceorReduction?EssaysontheProspectofNonreduc-
tivePhysicalism.Berlin1992,s.25148.
