Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23B.Blaschke:Derhomo
oeconomicusundseinKreditbei
Musil,Joyce,Svevo,Unamuno
undCéline.Munchen2004.
24A.Hungerford:Te
HolocaustofTexts.Genocide,
LiteratureandPersonification.
Chicago-London2003.
25D.LaCapra:Holocaust
Testimonies:Atendingtothe
Victim’sVoice.In:Idem:Writ-
ingHistory,WritingTrauma.
Baltimore2001.
13
turęnowszą,zCéline!emwłącznie23,robiwzasadzietosamo:poka-
zuje,jakliteratura,czyniącekonomięjednymzeswoichwielkich
tematów,pozwalaprzezpryzmatpieniądzaobserwowaćkulturę,
nadającmutymsamymznaczenie.
Pomijamwtymwybiórczyminiecouproszczonymprzeglądzie
nietylkoklasykówtematu,takichjakMarcShell,lecztakżekla-
sykówUklasycznych",jakAdornoiHorkheimerczyMaxWeber.
Moimzdaniem-pozwalamsobienakolejneuproszczenie-wszy-
scyonidoprowadzilirozważanianatematekonomiiwkulturzedo
takiejotodiagnozy:współczesneprzemianyświadomości,wtym
przemianywpojmowaniuroliliteratury,sąściślezwiązanezpoja-
wieniemsiępieniądzawjegowspółczesnej,symulakrycznejfor-
mie,którajestjednocześniewyrazemimotoremczegoś,conazwać
bymożnareprezentacjąpozbawionąreferencji.Potrzebujętego
uproszczeniapoto,żebydojśćdotakiej,niecoryzykownejtezy:
sytuacjaliteraturyZagładyprezentujesięwtymkontekściebar-
dzopodobnie.Zagładaniepotrzebujereferencji,Zagładastałasię
symbolem,czymożelepiej:zbioremtoposów,któregonietrzeba
udowadniać.Cechujejądośćznamiennasytuacja,wktórej,jak
piszeAmyHungerford24,toci,którzyzaprzeczająZagładzie,posłu-
gująsięliczbamiidanymi;alemówiącyipiszącyzwewnątrzdys-
kursuZagłady,inaczejniżnegacjoniści,liczbniepotrzebują.Bonie
sąprzecieżliczbamiwsensiestatystycznychliczmanówwielkie
liczby,takiejaksześćmilionów,dawnopodważoneprzezsamych
statystyków,ajednaktrwającewliteraturze(przypomniećmożna
choćbytytułykilkuwybranychutworów:Zagubieni.Poszukiwanie
sześciuwśródsześciumilionówwspomnianegojużDanielaMendel-
sohna,Sześćmilionów-wierszAnneMarieFabianitp.).Totrwa-
nieopierasięwłaśnienazasadzietoposu,znakuniewymagającego
referencji,oczymwodniesieniudoopowieściopowstaniuSonder-
kommandoipowszechnejniezgodycodoliczbyzburzonychprzez
powstańcówkrematoriówpiszenaprzykładDominickLaCapra25.
Gdywymieniamteantyreferencjalnezdarzenia,niemamnamyśli,
jaki-rzeczjasna-niemajątegonamyśliLaCapra,Hungerfordczy
inni,tezymówiącej,żeliczbyczyfaktysąwogólenieważnelub
żeniewartoczytymbardziejnienależyonichmówić.Twierdzę
jedynie,żewramachholocaustowegodyskursuliczbytracąswój
wymiarreferencjalny:wkraczającdoliteraturyZagłady,każdy
Ufakt"zyskujestatusabsolutnierzeczywisty,stającsiętymsamym
nieodzownieabstrakcyjnym.
WtakpojmowanejliteraturzeZagładyekonomianiejestmiwięc
potrzebnajakomiernikwartościtegopisarstwaalbojakoperspek-
tywapozwalającaskupićsięnapieniądzujakotemacieliterackim
(swojądrogą,byłbytotemat,bytakpowiedzieć,bogaty:zamknięty
systemgospodarkiobozowej,opisywanyprzezTadeuszaBorow-
BezcennaZagłada…
