Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26J.Struk:Holokaustwfoto-
grafiach.Interpretacjadowo-
dów.Kraków2007.
27I.Kurz:Codzienneinieco-
dziennewobiektywieDfotoama-
torów”.Niemieckiefotografie
ipolskapamięćokupacji.W:
Wojna.Doświadczenieizapis.
Noweźródła,problemy,metody
badawcze.Red.S.Buryła,
P.Rodak.Kraków2006.
14
skiegoczyImreKertésza,handeljakosubstytutemocjiwobozie
opisywanymprzezPrimaLeviegoczytoposżydowskiegozłota
wniezliczonychopowieściachgetowychtotylkoczęściowozba-
danydotądobszar).Ekonomiajestmiwtakimujęciupotrzebna
jakosposóbpojmowaniamiejsca,zajmowanegowewspółczesnej
kulturzeprzeztenspecyficznytyppisarstwa,wktórym-wracam
nakoniecdokwestiiporuszanychnapoczątkuniniejszegotekstu-
coś,cojestwzasadziedośćnudne,jakdebiutanckapowieśćWiesela
Noc(chybaniebezprzyczynyodrzuconaprzezpierwszychwydaw-
ców,podobniezresztąjakCzytojestczłowiekLeviego),możezasadnie
iniekoniecznienamocymachinacjipromocyjnejzostaćjednocześ-
nieuznanezagenialne.
OdwołamsięrazjeszczedoFredricaJamesona.Najpierwostatni
przykładzholocaustowegoliteraturo-ikulturoznawstwa.Janina
Struk,badaczkaholocaustowychnarracjiwizualnych,wtym
zarównoUoryginalnych"(powódzastosowaniacudzysłowustanie
sięjasnyzachwilę)fotografiiZagłady,tj.zdjęćzlatczterdziestych,
jakifilmówztegoczasu,pokazuje,żewzasadzieniemożnaznaleźć
wśródtychfotografiiczyfilmówtakiegoobrazu,któryniebyłby
inscenizacją,tworzeniemraczejniżodtworzeniem26.Zróżnych
powodów:sątozdjęciaalbopochodzącezarchiwówniemieckich,
tj.powstającychdlacelówpropagandowych(notabene:IwonaKurz
taksamodiagnozowałaamatorskienagraniaNiemcaprzebywa-
jącegonawakacjachwokupowanejWarszawie27,awięctadiag-
nozawtakimsamymstopniudotyczyobrazówamatorskich),albo
zarchiwówspecjalnienapotrzebywojennejpropagandystworzonej
jednostkiTeArmyFilmandPhotographicUnit(AFPU).Winnym
celu,alewpodobnysposóbkażdyciągobrazówpoobustronach
okopuZagładybyłwięcodgrywany,konstruowany.Wefekcie
filmpokazującywyzwolenieAuschwitzprzezArmięRadzieckąto
inscenizacjaodbywającasiękilkadniporzeczywistymwyzwoleniu
(zdcydowanosięnainscenizacjęmiędzyinnymiztegoprzerażają-
cegopowodu,żeprezentowaniwfilmieocaleńcy,wzamyślereży-
seramającywychodzićzbarakówientuzjastyczniewitaćwyzwoli-
cieli,chodzićpoprosuniemogli)ijakotakanieróżnisię-wsensie
konstrukcjinarracji-odSpielbergowskiejListySchindlera,wktórej
pociągwjeżdżającydoAuschwitzjestwrzeczywistościpociągiem
wyjeżdżającymzAuschwitz(boorganizacjeżydowskiezaprote-
stowałyprzeciwkoustawianiukamerynaterenieobozu):wobu
przypadkachnaekranieniedziejesięto,cozatymprzedstawie-
niemmiałobystać-niedziejesięwsposóbzamierzony.Alewtym
wszystkimnietojestdziwne,żeobrazyZagładysąkonstrukcją,
anierekonstrukcjąrzeczywistości.Dziwnejestto,żeniewydajesię
towcaledziwne.Dziwnejest,innymisłowy,to,żewsposóbcałkiem
niezakłóconyjesteśmywstaniezamieraćzprzerażenianawidok
PawełWolski
