Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LitewSkaLiteraturapoczątkuXiXwieku
zcorazczęstszymprzygotowywaniemdodrukuipublikowaniem
tekstówlitewskich,narastałtakżeproblemjęzykaogólnego.Wcyto-
wanejpowyżejprzedmowieStanevičiusadogramatykijęzykalitew-
skiegouznajesię,żeczęściączytelnikówpowodujewłaśniepotrze-
baocharakterzenormatywnym(Dpoprawiaćsięiutwierdzać”).Jak
ustaliłGiedriusSubačius,wobrębieżmudzkiegoruchukulturalnego
porazpierwszypojawiłysięideeiinicjatywyzmierzającedostworze-
nialitewskiegojęzykaogólnego25.Właśniewpierwszychdekadach
XIXwiekurozpocząłsięprocesformowanialitewskiegojęzykaogól-
negonapodstawiedialektówżmudzkich,zostałonjednakzakłóco-
nypowstaniemzlat1830-1831rokuijegoopłakanymiskutkami26.
Polatachpodjętogoodnowa,przebiegałjednakodmiennie(litew-
skijęzykogólnyuformowałsięuschyłkuXIXinapoczątkuXXwie-
kunapodstawiedialektówzachodnioauksztockich).Wcelunormali-
zacjijęzykalitewskiegoStanevičiusdokonałprzedrukuwspomnianej
gramatyki.Wiadomotakże,żejegoprzyjacielhrabiaJurgisPliateris
(JerzyPlater,1810-1836),zinspiracjipoznanegowKrólewcuautory-
tetulituanistycznego,profesoraLiudvikasaRćzy,pisałgramatykęję-
zykalitewskiego27,zaśPożkanastarelata(począwszyodroku1825)
zająłsiętworzeniemsłownikapolsko-łacińsko-litewskiego(zachował
sięnieukończonyrękopistegodzieła).
Zapewnejakopierwszy(jeślibraćpoduwagęzachowaneteks-
ty)zagadnienielitewskiegojęzykaogólnegoporuszyłKlementaswe
wspomnianymwierszuimieninowymdobiskupaGiedraitisa.Dobrą
dekadępóźniejtosamouczyniłValiūnaswliściepoetyckimPasJoMy-
listosDionizoPośkos.Zasadawspólnego,ogólnegojęzykalitewskiego
17
25
Zob.GiedriusSubačius,dz.cyt.
26
Fundamentemtegoprocesunormatywizacjimiałabyćprojektowanaw1822roku
przezKazimierzaKontrymauniwersyteckakatedrajęzykalitewskiego;nawykładowcę
językalitewskiegowyznaczonowówczasLeonasaUvainisa(Uwojnia),współpracow-
nikabiskupaGiedraitisazczasówpracnadprzekłademNowegoTestamentu,przy-
jacielaPożki.Zpoczątkuprojektzostałodrzuconyprzezwładzeuniwersyteckie,by
potempowrócić.Ostatecznąprzeszkodąwjegourzeczywistnieniustałysięzauważal-
nejużniepokojezwiązanezesprawątajnychorganizacjistudenckich,awkońcupo-
wstanie.
27
Rękopistejnieukończonejzewzględunaprzedwczesnąśmierćautorapracynieza-
chowałsię;dziśznamyjedyniejegorękopiśmiennyzbiórtekstówpoświęconychróż-
nymzagadnieniomzzakresujęzykalitewskiegoihistoriipiśmiennictwa,noszącypol-
skitytułMateryałydohistoryiliteraturyijęzykalitewskiego(zob.tamże,s.416-422).
