Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Dylematwspółczesnejfilozofii
Putnamdowodzi,żejeślinieprzyznamyumysłowizdolno-
ścibezpośredniegosięganiadoświata,stwierdzenie,żecoś
pozaograniczeniamiteoretycznymiioperacyjnymiinterpre-
tujenaszjęzyk,jestnonsensowne.Jeśliumysłniemożepo-
równać„zzewnątrz”systemureprezentacjiznieskonceptu-
alizowanąrzeczywistością,jedynymmożliwymmodelemfunk-
cjonowaniajęzykajest„semantykaantyrealistyczna”,zgod-
niezktórą„językjestwpełnizrozumiaływtedy,gdyproce-
duraweryfikacjijestodpowiednioopanowana,aniewtedy,
gdyrozpoznanesąwarunkiprawdziwości(wsensieklasycz-
nym)”24.Oznaczato,żenaszerozumieniejęzykapolegana
umiejętnościstosowaniago,zaśfakttakiegoanieinnegospo-
sobuużywaniasymbolijestwyjaśnianyprzezodwołaniesię
doograniczeńteoretycznychioperacyjnych,onebowiemkie-
rująproceduramiweryfikacji.Jeślinaszerozumienieniewy-
znaczaodniesieniaprzedmiotowegosłów,czylijeżelitoostat-
niejestczymśniezależnymodrozumienia,torelacjaodnie-
sieniaprzedmiotowegojestdlanascałkowicieniezrozumia-
ła.Oznaczato,żenawetjeślirealistametafizycznymarację,
nierozumiemyrealizmumetafizycznego,nierozumiemyza-
tem,cotoznaczy,żerealistametafizycznymarację.Sądzę,
żetowłaśniemiałnamyśliPutnam,gdypisał,że„stanowiska
realizmumetafizycznegoniedasięnawetzrozumialesfor-
mułować”25.
24H.Putnam,Modeleirzeczywistość,dz.cyt.,s.217.
25Tenże,Cóżpofilozofie?,dz.cyt.,s.508.Przykłademnieudanejpróbyzrozu-
miałegosformułowaniarealizmumetafizycznegojestanalizaargumentu
teoriomodelowego,jakąprzeprowadziłVanCleve(SemanticSupervenien-
ceandReferentialIndeterminacy,„JournalofPhilosophy”,89,1992,s.344-
-361).Bronionsemantycznegoeksternalizmu,analogicznegodoekster-
nalizmuepistemologicznego:jakwedletegoostatniegopogląduto,cospra-
wia,żewiemy,samoniemusibyćnamznane,tak–wedlepierwszego–to,
cosprawia,żeodnosimysię,niemusisamobyćprzedmiotemodniesienia.
Eksternalizmtakiwynika,wedługVanCleve’a,zzałożeniaosemantycz-
nejsuperweniencji,czylizpoglądu,zgodniezktórymobowiązujezasada:
Kiedykolwiekmamydoczynieniazfaktamisemantycznymi–naprzykład
takimi,żexodnosisiędoylubżezdanieZ
1znaczytosamocoZ
2–jesttak
dziękijakimśfaktomniesemantycznym.Zauważmyjednak,żefaktyleżą-
ceupodłożazjawisksemantycznychmogąbyćrozumianenierealistycz-
nie(wmetafizycznymsensiesłowa„realizm”),tzn.jakouchwytywanepo-
przezograniczeniaoperacyjneiteoretyczne.Samoprzyjęciesuperweniencji
semantycznejnieprowadzijeszczedorealizmumetafizycznego.Chcącza-
