Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Złudzenieobiektywistyczne
21
istniejąsamewsobie.Nadalprawdaniejestżadnegorodzaju
korespondencją.
Podsumowując,należyzauważyć,żeargumentteoriomo-
delowyniemożebyćrozpatrywanywoderwaniuodszersze-
gofilozoficznegokontekstu.Jestnietylekrytykąrealizmu
metafizycznego,coreprezentacjonizmu21.Putnamprzyzna-
je,żejeśliświatjestpełenform,aumysłposiadazdolnośćich
bezpośredniegoujmowania,lubjeśliwszechświatposiadazro-
zumiałydlanaspunktwidzenia,tojego,Putnama,argument
jestbezzasadny.Piszącpolatach,wroku1989,wyraźnie
umieszczawłasnerozumowaniewszerszymkontekściefilo-
zoficznym–wskazuje,żeterminyużywaneprzezrealistówdo
wskazania„utrwalacza”odniesieniaprzedmiotowego,takie
jak„wyjaśnianie”lub„związekprzyczynowy”,albozakładają
samepojęcieintencjonalności,coprowadzidokolistościar-
gumentówrealistówipodatnościnazarzut,że„totylkokolej-
nateoria”,albosłuchającich,„otrzymujemytylkoscholastycz-
niebrzmiącedźwiękijakorozwiązanienaszejłamigłówki”22.
Dlategowłaśnieodpoczątkuoskarżaswoichkrytyków,twier-
dzących,żeodniesienieprzedmiotowejestustaloneprzezist-
niejącąniezależnieodpomiotuprzyczynowośćsamąwsobie,
oignorowaniewłasnegostanowiskaepistemologicznego.Pi-
szeonich:
Filozofujątak,jakgdybynaiwnyrealizmbyłwedługnichsłusz-
ny,lub–równoważnie–jakgdybyoniitylkoonipozostawali
wjakiejśabsolutnejrelacjidoświata.To,cooninazywają
„związkiemprzyczynowym”jestrzeczywistymzwiązkiemprzy-
czynowym,ioczywiścieistniejejakośwtymichprzypadku
pewnawyróżnionarelacjakorespondencjimiędzytymwyraże-
niemapewnąokreślonąrelacja23.
20Por.H.Putnam,Pragmatyzm.Pytanieotwarte,tłum.B.Chwedeńczuk,War-
szawa1999,s.87in.
21S.Boulter(Putnam’s„HomeComing”,„Philosophy”,72,1997,s.595-601)
przekonuje,żeuświadomiwszysobieniespójnośćreprezentacjonizmu
irealizmu,Putnampowinienbyłodrzucićtenpierwszy,apozostaćprzy
drugim.Istotnie,dalszaewolucjapoglądówdoprowadziłaPutnamadood-
rzuceniareprezentacjonizmu.Czyoznaczato,iczyoznaczaćpowinno,
powrótdorealizmumetafizycznego,zostanierozważonewtrzecimroz-
dzialeniniejszejpracy(s.123-132,143-147).
22Tamże,s.355.
23H.Putnam,Cóżpofilozofie?,dz.cyt.,s.488.
