Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Wogniubratobójczejwojny(1941–1945)
23
deklarację,którapotwierdzałasłoweńskąnarodowąsuwerenność
wramachfederacyjnejJugosławiiorazprawoSłoweńcówdosamo-
określeniaorazzjednoczeniaisecesji(!)50.Naobszarachsłoweńskich
zajętychprzezpartyzantówSNOSzaprowadzałoswojąadministrację,
własnesądownictwoorazpolicjępolityczną.WramachSNOSpowo-
łanoszesnaściewydziałówpełniącychfunkcjezalążkówministerstw
„partyzanckiegorządu”.Donajważniejszychnależaływydziałydo
sprawpowołaniarząduludowego,sprawwewnętrznych,oświaty,
rolnictwa,finansów,odnowy,informacjiipropagandy(Agitprop).
Innymisłowy,nakontrolowanychprzezsiebieobszarachSNOSorga-
nizowałostrukturypodziemnegopaństwazesłoweńskimsystemem
szkolnictwa,życiemkulturalnyminaukowymorazpartyzanckim
systememzdrowotnym510
Podkoniecpaździernika1944rokupartyzanciwrazzwojskami
radzieckimiwyzwoliliBelgrad,aaliancibylijużwpółnocno-wschod-
nichWłoszech.Wtychostatnichswojąszansęupatrywałyugrupo-
waniaantykomunistycznewSłowenii,liczącnawkroczeniealiantów
doichkrajuiniedopuszczenieOFdowładzy.Mianowiciejesienią
1944rokuniewielkagrupasłoweńskichpolitykówwywodzącychsię
główniezSLSorazJugosłowiańskiejPartiiNarodowej(JNS)iSocja-
listycznejPartiiJugosławii(SSJ)(takzwanydrugigarnitur)podjęła
akcjęzmierzającądostworzeniawSłoweniisilnegoblokuantykomu-
nistycznegoiprzejęciawładzywkraju.Wtymcelugrupatajesienią
1944rokupowołałaKomitetNarodowy(Narodniodbor,NO).Prze-
wodniczącymNOzostałJośeBasaj(SLS),ajegozastępcąCelestinJe-
lenc(SSJ).WrocznicępowołaniaPaństwaSerbów,ChorwatówiSło-
weńców,29października,NOwydałmanifest,wktórymdomagano
sięutworzeniaZjednoczonejSłoweniiwramachfederacyjnegoKró-
lestwaJugosławii,rządzonegoprzezdynastięKaradziordziewiciów.
JednocześnieNO,sprzeciwiającsięporozumieniuTito–Šubażić52,
odcinałsięodjugosłowiańskiegorząduemigracyjnego.Odstycznia
1945rokuNOpróbowałpełnićfunkcjęsłoweńskiegorządu.Manifest
tenzostałopublikowanydopiero4maja1945roku,tojesttużprzed
upadkiemhitlerowskichNiemiec.DzieńwcześniejNOzwołałwLu-
blanieposiedzeniesamozwańczegosłoweńskiegoparlamentu,który
nastąpiłowJajce29–30listopada1943roku.NaposiedzeniuwJajceTicienada-
notytułmarszałka.
50T.Griesser-Pećar,Razdvojeninarod,dz.cyt.,s.140–175.
51Z.Klanjżćek,dz.cyt.,s.255–260,299–308.
52Zawarte16czerwca1944rokunawyspieVisporozumieniemiędzyNarodo-
wymKomitetemWyzwoleniaJugosławii(NKOJ)reprezentowanymprzezTito
arządememigracyjnymKrólestwaJugosławii,naczelektóregostałpremier
IvanŠubażić.Porozumienietozapowiadałoutworzeniewspólnegorządu.Zob.
T.Griesser-Pećar,Razdvojeninarod,dz.cyt.,s.450–455.
