Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Przedmiotbadań
11
zregułyzasadniczym,choćniekiedytylkoiokazjonalniepierwszoplanowym.Przezoczy-
wisteinieuniknionewzajemnerelacjeobupłciświatyteprzenikająsięirównieżwowym
przenikaniustająsięprzedmiotemnaszejuwagi.
Przedmiotembadaniasązatempostaciekobietimężczyzn,zarównodziałających–
napierwszyminadalszychplanachfabuły(bohaterowie),jakipostaciebędąceprzed-
miotemwypowiedzibohaterów.
Sferypenetracjibadawczejokreśliłynastępującewyznaczniki:odrębnelubwspól-
neuczestnictwokażdejpłciwprzestrzenispołecznejokreślonegomiejscaiczasu,płasz-
czyznyichżyciowejaktywnościorazpozycjawżyciurodzinnym,zawodowymipublicz-
nym.
PrzełożyłosiętotakżenawydzielenienastępującychdziałówDSłownika”:
Pierwszyznichzawieranazwyiokreśleniaosób,tj.nazwyzawodów,funkcji,godno-
ści,atakżerozmaiteokreślenianeutralneinacechowane.Oprócznazwiokreśleńod-
noszącychsięosobnodokobietimężczyzn,odrębnągrupęstanowiąnazwyobejmują-
cełączniekobietyimężczyzn(np.para,rodzice,małżonkowie),równieżprzedstawicie-
liobupłciwystępującychwjakiejśzbiorowości(np.bandosi,gromada,tłum,ludzie),tam
gdziemamydoczynieniazważnymdlaobrazuopisywanychświatówwspólnymuczest-
nictwemkobietimężczyznwokreślonychsytuacjachżyciowych.
Wdrugimdzialeprzedstawionocechyosób,rozumianeprzedewszystkimjakoich
wyglądzewnętrzny(częściciała,sylwetka,ubióritp.)orazformymanifestowaniawłaści-
wościpsychicznychimentalnych(np.wesołapulchnablondynka,dystyngowanystarzec).
WynikatozcharakterystycznegodlawarsztatupisarskiegoŻeromskiegoczęstegowy-
chodzeniawprezentacjiosóbodichcechzewnętrznych,któredlaodbiorcystanowią
materiałdoprzypuszczeńikonstatacjinatematbezpośrednionieeksplikowanychsta-
nówicechwewnętrznychjednostekludzkich.Poprzestanienawyodrębnieniumateria-
łusłownikowegoztegozakresunieukazałobywystarczającometodypisarskichkreacji,
dlategoniezbędneszerszefragmentytekstowezawartowosobnymrozdzialetegoopra-
cowaniapt.DPortretykobietimężczyzn”.
Wtrzecimdzialepokazujemydziałaniaizachowaniaorazstanytypowedlaprzedsta-
wicielikażdejzpłci.Odmienneipodobnesposobyreagowaniawrelacjachdamsko-mę-
skich(równieżrodzinnych),charakteryzującepłećzadaniażycioweisposóbichwykony-
wania,zachowaniaobyczajoweitowarzyskie(np.kobieta:kokietować,wychodzićzamąż,
rodzićdzieci,poświęcaćsię,liczyćsięzopiniąpubliczną;mężczyzna:bałamucić,żenićsię,
całowaćporękach,wyjśćzhonorem,objąćurząd).
Wzgromadzonymmaterialejęzykowymuwzględnionoperspektywęnarratora,za-
równoauktoralnego,jakiwrozmaitymstopniuprzyjmującegopunktwidzeniaposzcze-
gólnychpostaciorazbezpośrednioprzytoczonewypowiedziowychpostaci.
Wprezentacjipostacikobietimężczyznwziętopoduwagęaspektpodmiotowy
iprzedmiotowy.Przyczymnawetwtedy,kiedyobrazprzedstawicielalubprzedstawi-
cielkipłciprzeciwnejpojawiasięwświadomościbohateralubbohaterkiwsytuacjijego
obiektywizowania,traktujemytojakoprezentacjęnaprzykładkobiety–niezależnieod
