Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp|21
-
potrzeciebyłaobecnawrozważaniachlekarskich,gdzieistotaczłowieczeństwa,
rozpatrywanazperspektywynaukprzyrodniczych,byłapowiązanazinnymizja-
wiskaminatury63.
PodkoniecXVIIIwieku,w1786roku,zpoleceniaAnnyJabłonowskiejwyda-
nopierwszypopularnypodręcznikpsychologiipt.Psychologiaalbokrótkozebrane
lekcjeelementarneonaturzeiwłasnościachduszy,któryjesttłumaczeniemksiążki
JoachimaHenrykaCampegooistocieicechachduszy64.Motywacjądoprzełożenia
tegodziełanajęzykpolskibyłoprzekonanie,żewśródnaukflkażdypierwszości
daćpowinienmiejsce,[tej]któradobroiszczęścienaszetakdoczesnejakiwieczne
zabezpieczyćmoże”65.
WXVIIIwieku,szczególniewśrodowiskuzwiązanymzKomisjąEdukacjiNaro-
dowejiTowarzystwemKsiągElementarnych,zaczętodostrzegaćpotrzebypsychicz-
neuczącejsięmłodzieży,podejmowanozagadnieniapsychologiczno-pedagogiczne,
uwzględniającichaspektspołeczny.Początkipolskiejpsychologiinaukowejodna-
leźćmożnawrozważaniachHugonaKołłątajaczyFranciszkaSalezegoJezierskiego66.
IntensywnyrozwójdziedzinyprzypadanawiekXIX.W1805rokuwWarszawie
wydanoważnąrozprawęJózefaKalasantegoSzaniawskiego,autorapierwszegopol-
skiegopodręcznikapracyumysłowejpt.Radyprzyjacielskiemłodemuczcicielowinauk
ifilozofii,pragnącemuznaleźćpewniejsządrogędoprawdziwegooświecenia.Natomiast
spojrzenienaproblematykępsychologicznązperspektywylekarzaiprzyrodnikaza-
wierajądziełaJędrzejaŚniadeckiego.Szczególnieistotnajestjegorozprawapt.Teo-
riajestestworganicznych,pierwszajejczęśćwydanazostaław1804,drugazaśw1811
rokuiuznanozaswoistytraktatzpsychofizjologii67,doktóregoodwoływalisię
podkoniecXIXwiekuprzedstawicielepsychologiidoświadczalnej.Natomiastpra-
Śniadeckiegopt.Ofizycznymwychowaniudzieciz1822roku68możnatraktować
jakoflpozycjępoprzedzającąwpewnymsensiepolskiepodręcznikipsychologiiroz-
wojowej”69,bowiemautorpodjąłpróbęopisaniakolejnychetapówzarównofizycz-
nego,jakiumysłowegoimoralnegorozwojuczłowieka,łączącaspektyfizjologiczne,
psychologiczneispołeczne70.Tenwybitnypolskiuczonyuznawanyjestrównieżza
63Szczegółowywykazpraczawierającychelementyrozważańpsychologicznychw:ibidem,s.14.
64Ibidem,s.17.
65Ibidem.
66Ibidem,s.22-25.
67Ibidem,s.37.
68Ibidem.
69Ibidem.
70
Ibidem,s.46.