Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22|Słownictwopsychologicznewewspółczesnejpolszczyźnieogólnej
prekursorapolskiejseksuologii,ponieważwswoichdziełachpodejmowałkwestie
związanezedukacjąseksualnąmłodzieży,charakterystykąokresudojrzewaniaitp.71
Rozważaniapsychologiczneujętezestanowiskafilozofaipedagogaodnaleźć
możnateżwpracachJanaŚniadeckiego,starszegobrataJędrzeja72.Wwywodach
dotyczącychistotypoznanialudzkiegołączyłonzagadnienialogicznezpsycholo-
gicznymi,nawiązującdokoncepcjiasocjanizmuimyślitakichfilozofów,jakDavid
Hume,DavidHartley,anawetJohnLocke73.
PierwszapołowaXIXwiekuprzynosipierwsząprawdziwiepolskąrozprawępsy-
chologicznąpt.Charakteryrozumówludzkich(Kraków1837).Jejautor,profesorfi-
lozofiiihistoriiliteratury,dokonałnowatorskiejtypologiiinteligencji74,ajego
teoriauznanazostałaprzezpóźniejszychbadaczyzatrafną,wyczerpującąinauko-
wą75.RównieżwinnychpracachWiszniewskiegomożemyodnaleźćrozważania
ocharakterzepsychologicznym,związanezprocesemsamokształcenia,samopo-
znaniaisamorozwoju76.
Innymważnympolskimtekstempsychologicznymbyławydanaw1842roku
Chowanna,czylisystempedagogikinarodowej,jakoumiejętnościwychowania,nauki
ioświaty,słowemwykształcenianaszejmłodzieżyBronisławaFerdynandaTrentow-
skiego,uznanazaważneosiągnięciepolskiejpsychologiipedagogicznejirozwojo-
wej77.Wartopodkreślić,żewtamtymczasierodzimezwiązkiłączącepsychologię
ipedagogikębyłyniezwyklesilne,atędrugątraktowanonawetjakopsychologię
praktyczną78.
Przełomwusamodzielnieniusiępsychologiijakonaukinastąpiłwdrugiejpołowie
XIXwieku.ZnamiennymwydarzeniemokazałasiędziałalnośćJulianaOchorowicza,
psychologa,filozofa,fizyka,atakżeautoraprojektuprzesyłaniaobrazównaodleg-
71
J.Strojnowski,JędrzejŚniadeckipionierseksuologiiwPolsce,flKwartalnikHistoriiNaukiiTechniki”1968,
nr4,s.775-789.
72
W.Bobrowska-Nowak,Historiapolskiejpsychologii,op.cit.,s.50.
73
Ibidem,s.57.
74
Por.A.Seniów,„Głupstwoirozmaitejegoodcienie”-leksykalno-stylistycznewyznacznikigłupotynaprzykła-
dzie„Charakterówrozumówludzkich”MichałaWiszniewskiego,flZielonogórskieSeminariaJęzykoznawcze”
[wdruku].
75
S.Szuman,Rozbióriocenacharakterówrozumówludzkich,w:M.Wiszniewski,Charakteryrozumówludz-
kich,Warszawa1988,s.13.
76
WnikliwącharakterystykędorobkuWiszniewskiegoprzynosząopracowania:G.Korbut,MichałWiszniew-
skiispuściznaponim,Warszawa1901;W.Bobrowska-Nowak,Historiapolskiejpsychologii,op.cit.,s.63-80;
S.Szuman,Rozbióriocena„Charakterówrozumówludzkich”…,op.cit.,s.7-52.DodziełWiszniewskiego
zawierającychwątkipsychologicznenależą:Pamiątkapodobrymojcu(1825);Charakteryrozumówludzkich
(1837);Orozumieludzkim,jegosiłach,przymiotachisposobachkształcenia(1848);Myślioukształtowaniu
samegosiebie(1873).
77
W.Bobrowska-Nowak,Historiapolskiejpsychologii,op.cit.,s.81.
78
Ibidem,s.130.
