Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zostałmianowanyzastępcąprofesora,apo
przejściuprof.Heyzmannawstanspoczyn-
kuprofesoremnadzwyczajnymprawakano-
nicznego,jednakzprzydziałemministerial-
nymdoLwowa.WKrakowiezatemwykładał
tylkoprzezdwalata.ZUniwersytetemLwow-
skimbyłzwiązanyażdoroku1941pomimo
przejścianaemeryturęw1935.Zmarł15paź-
dziernika1941r.weLwowie.
AbsolwenciNadziejanaosiągnięciewysokich
godności,awpewnejmierzerównieżpęddo
wiedzy,powodowały,żenadługoprzedzało-
żeniemUniwersytetuwKrakowiescholarzy
zPolskipodejmowalinaukęnauczelniach
włoskichlubwParyżu,abezpośrednioprzed
powstaniemAkademiiKrakowskiejrównież
wPradze.Popowrociedokrajuludzieci
wpływalinarozwójkulturyumysłowejspo-
łeczeństwaorazutrwalaliwnimpoczuciesa-
modzielnościpolitycznejrodzimejmonar-
chii.Siłąrzeczywięcstawalisięsojusznikami
panującego,któremudostarczalipodbudowy
teoretycznejwrealizacjijegocelów,atakże
świadczylinieocenionąpomocwdziałalno-
ścidyplomatycznej,zwłaszczawprzypadku
polubownegorozstrzyganiasporówmiędzy-
narodowychiprowadzeniarokowań.Ukoń-
czeniestudiównaktórymkolwiekzuniwer-
sytetówwŚredniowieczuotwierałodrogędo
karierywadministracjipaństwowejlubkoś-
cielnej,azdobyciestopnianaukowegodawało
możliwośćnauczaniangdziekolwiek”(licentia
ubiquedocendi),cowynikałoztraktowania
uniwersytetówjakoponadpaństwowychin-
stytucjichrześcijańskiejEuropy.Zasadniczo
jednakżesławniejszeuniwersytetybroniłysię
przedosobamispozawłasnegogrona,conaj-
wyżej-itopoweryfikacjizdobytychumiejęt-
nościkandydata-zgadzałysięgozatrudnić
jakodocentaobcego-extraneus,niezezwa-
lającmunawejściewskładdanegowydziału
(extraneusnonexfacultate).Wokresiepóź-
niejszymuniwersalnycharakteruniwersyte-
tówzdecydowanieosłabł,czegowyrazemstał
sięfakt,żewjeszczewiększymstopniubroniły
sięoneprzedprzyjmowaniemdoswegogrona
osóbkończącychstudiagdzieindziej.Ukoń-
czeniestudiówiuzyskaniestopnianaukowe-
gostanowiłoteżjednązdrógprowadzących
14
dospołecznego,politycznego,majątkowego
ikulturalnegoawansujednostkiipowodowa-
ło,żedlaosóbpochodzeniaplebejskiegosta-
wałysiędostępnegodnościkościelne.Jużbo-
wiemw1414r.papieżnaprośbęWładysława
Jagiełływydałdekretydopuszczającedokapi-
tułkatedralnychgnieźnieńskiejikrakowskiej,
apotemrównieżpoznańskiej,jedyniesynów
szlacheckichoraztychplebejuszy,którzypo-
siadalistopieńbakałarzalubmagistra.Sejmy
piotrkowskiw1496iradomskiw1505liczbę
graduatówplebejskichjednakograniczyłydo
dwóchdoktorówteologii,dwóchprawaijed-
negomedycyny,cow1515r.zatwierdziłpa-
pieżLeonX,aw1543PawełIII.Jednocześ-
niewzwiązkuzupowszechnieniemstudiów
drogadokarierywypromowanychschola-
równiebyłajużtakałatwa,jakkolwiekjesz-
czew1509r.biskupkrakowski,ajednocześnie
kanclerzAkademiiJanKonarskizalecał,aby
wyższeurzędykościelnepowierzanotym,któ-
rzyukończylistudiauniwersyteckie,zwłasz-
czawKrakowie.Zdarzałosięrównież,że
wykształcenisynowieplebejscyzostawalibi-
skupamiiuzyskiwalinobilitację,jakStanisław
HozjusziMarcinKromer,którychkarierysta-
nowiąnajbardziejoczywistyprzykładawansu
społecznego.Podobnieteżdziękiwykształce-
niusynowiechłopscyzostawaliburmistrzami,
rajcami,sekretarzamiradmiejskich,druka-
rzami,wydawcami,geometramiczynauczy-
cielami.Studiauniwersyteckiemiałyrównież
dużeznaczeniedlarozwojukarierszlachec-
kich,atakżepozwalałydrobnejszlachciena
zmianęstatusu.Niejestrzecząprzypadku,że
wtrakciezabiegówotronpolskipośmier-
ciZygmuntaAugustacudzoziemscyposło-
wieskładaliwimieniukandydatówdeklaracje
stworzeniaspecjalnegofunduszuumożliwia-
jącegostudiowaniewAkademiiKrakowskiej
młodzieżyszlacheckiej,jaktouczyniłwimie-
niuHenrykaWalezegoposełfrancuskibiskup
Walencji,JeandeMonluca,cozresztązostało
powtórzonewpactaconventa.
Wlatach1510-1560AkademiaKrakow-
skakształciłaprzedewszystkimprawników
-20%,pracownikówadministracyjno-eko-
nomicznych-13%,dworzankrólewskich
imagnackichorazparlamentarzystów-
