Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
ZałożycieleuniwersytetuKazimierzWielkiiJagiełło
spoczęlinaWawelu,święteprochyJadwigiupodnóża
wielkiegoołtarzazdająsięmodlić:Exoriarealiquis...
Cóżdzisiajżyjezichwielkichdziełimyśli?Żyjeich
wiara,tlisięnadziejaimiłośćitrwatenuniwersytet
prastary,któryotworzonynaoświecenieszerokich
dziedzindawnejPolskiidzisiajoświecaduszeirozgrzewa...
KazimierzMorawski,historiograf
UniwersytetuJagiellońskiego
ŻyczliweprzyjęciemojejostatniejmonografiiZawszewierny.UniwersytetJagiellońskiaKościół
rzymskokatolicki(Kraków2007),czegowyrazemstałasięnagrodaMiastaKrakowawdziedziniekul-
turyinaukizarok2008,skłoniłomniedoponownegozajęciasięhistoriąmojejmacierzystejuczelni.
ProwadzącbowiemodkilkudziesięciulatbadanianadznaczeniemprawarzymskiegowPolsce,nie
mogłemniedostrzecfaktu,żedziejeAkademiiKrakowskiejstanowiąszczególniewdzięcznepole
dorozważańnatentematitonietylkozewzględunaważnąrolę,jakąpraworzymskieodgrywało
wżyciuśredniowiecznychuniwersytetów.WszaktowłaśniejejtwórcaKazimierzWielkirangętego
prawauwidoczniłwstrukturzepowstającegoUniwersytetu,powołującażpięćzajmującychsięnim
katedrwobectrzechkanonistycznych,dwóchmedycynyijednejsztukwyzwolonych.Toonrów-
nieżsformułowałzasadę,przejętąpóźniejprzezWładysławaJagiełłęwakcieodnowieniaAkademii
ipowtórzonąnastępnieprzezkolejnychmonarchówipraktycznienieuchylonądokońcaIRzeczy-
pospolitej,żekażdyświeckiczłonekspołecznościakademickiejwrazieoskarżeniaociężkieprze-
stępstwobędzieodpowiadałprzedsądemkrólewskimiuxtaleges,czylinapodstawieprawarzym-
skiego.Niezależnieodtegonapraworzymskiepowołałsięwroku1535królZygmuntI,nadając
szlachectwoprofesoromUniwersytetuiichpotomstwuzprawegołoża.Stosowałjerównieżwswoim
sądownictwierektor,apodobnychokolicznościmożnatuprzytoczyćznaczniewięcej.Istniejejed-
nakjeszczedrugipowód,któryskłoniłmniedozajęciasięhistoriąuczelnikrakowskiej.Należębo-
wiemdowymierającegojużdziśpokolenia,którezawszedotradycjiuniwersyteckiejprzywiązywa-
łoogromnąwagę,mającświadomość,żenieograniczasięonawyłączniedozewnętrznegoblichtru
togi,mucetuczybereł.Iluzmoichmłodszychkolegówpotrafipowiedzieć,cotoznaczyzaczynać
wykładcumtempore?Iluzpromotorówdoktoratówzdajesobiesprawęzfaktu,żewtradycyjnym
tekścieprzysięgidoktorskiejcoinnegooznaczaużyciewpochwaledoktorantazwrotusummacum
laude(nznajwyższąchwałą”),azupełniecoinnegolaudabiliter(nchwalebnie”)?Ostatniozresztą,
chybaztejtoprzyczyny,wrocielaudacjidoktorskiejpozostałatylkojednaforma,właśniesumma
cumlaude,istosujesięjązarównowobecdoktoratówgenialnych,jakitychnajbardziejmiernych.
PrzytejokazjimuszęoddaćsprawiedliwośćniektórympracownikomadministracjiUJ,np.Marii
7
