Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Adrianopol
wanymmuprzezHeraklesa.Po10latachA.podjął
nowąwyprawęwrazzsynamipoległychwodzów
[wyprawafiepigonów(1.)],wktórejTebyzdoby-
to;A.,straciwszywbitwiesyna,zmarłzezmart-
wienia.
Adrianopol
fiHadrianopolis
Adriatyk
,morzemiędzywsch.wybrzeżemItalii
azach.wybrzeżamiDalmacjiiIlirii,zw.przezRzy-
mianMareAdriaticumlubSuperum.
adyton
gr.(niedostępny),miejscenajświętsze,
wydzielonaczęśćficelliświątynigr.,dostępnaje-
dyniedlakapłanów.M.Ł.
Aecjusz
(łac.AetiusFlavius),ok.390-454,na-
czelnywódzwcesarstwiezachodniorz.,przezwie-
lelatfaktycznywładcapaństwa.Odniósłzwycię-
stwonadfiHunamiiichwodzemfiAttylą
w451naPolachKatalaunijskich(wpobliżudzis.
Metzu).Ces.fiWalentynian(3.)III,obawiającsię
popularnościiwpływówA.,kazałgozamordować.
AelianusTaktikos
fiElian
aeolipile
gr.,prototypturbinyparowejskon-
struowanyprzezfiHeronazAleksandrii.Byłato
kulametalowa,pustawewnątrz,z2rurkamizagię-
tymiwprzeciwnychkierunkach,podłączonado
kotłazgotującąsięwodą;paranapełniałakulę
i,uchodzącprzezrurki,powodowałajejszybki
obrót.M.G.
aerarium
łac.:10skarbpaństwowy.20odczasów
OktawianafiAugusta(1.)skarbzarządzanyprzez
senat,wodróżnieniuodfifiscusa.WIIIw.n.e.
przekształciłsięwkasęmiejskąRzymu.30ae.mi-
litare,kasawojskowa.10-30L.W.
aerotonon
gr.,wyrzutniapociskówskonstruo-
wanaprzezfiKtesibiosazAleksandrii,działająca
nazasadziesprężonegopowietrza.Drążkiramion
łukubyłyprzymocowanedometalowychtłoków,
tkwiącychwcylindrachzbrązu;przynapinaniu
cięciwysprężałypowietrzezawartewcylindrach;
siłarozprężającegosiępowietrzapowodowaławy-
rzuceniepocisku.M.G.
Afai
,świątynia,sanktuariumnafiEginiepo-
święconelokalnejboginiAfai(gr.Aphaia).Począt-
kowoświętygajnawzgórzu,gdziew1.poł.VIw.
p.n.e.wzniesionopierwszebudynkisakralne-ma-
łąświątynięiołtarz.Ok.500p.n.e.zbudowano
zmiejscowegoporosudoryckiperipteros(6rzę-
dówpo12kolumn),wpodwójnychantach
(13,79628,79m),ibyłatonajlepiejzachowana
inajbardziejnowatorskapóźnoarchaicznaświąty-
niawGrecjiwłaściwej.Wąskacella(6,42m
2
)
zprzejściemdoopistodomuzostałapodzielona
wewnątrzna3nawy.Elementydekoracyjneświą-
tyni(akroteriony,antefiksy,simaifiguryprzyczół-
ków)wykonanozmarmuruparyjskiego.Wtympa-
nonachprzedstawionoscenyzwojnytrojańskiej
(fiegineckiemarmury).Ścianyświątynibyłypo-
krytewarstwąpolichromowanegostiuku.Sank-
tuariumotaczałmurzpropylonem.Wobrębie
fitemenosuznajdowałysięliczneołtarze,pomni-
kiorazdomykapłanów.M.Ł.
afereza
(gr.aphairesis),opuszczenienagłosowe-
goewwyrazaches,estpowyraziekończącymsię
nasamogłoskęlubspółgłoskęm.
Afraniusz
(łac.LuciusAfranius),IIw.p.n.e.,
komediopisarzrz.,twórcarz.komediinarodowej
zw.fabulatogata[fikomedia(2.)].
Afrodyta
(gr.Aphrodite)mit.gr.,boginimiłości
ipiękna,opiekunkażeglarzy,córkaZeusaiDione,
wgin.tradycjicórkafiTetydyalboZeusaimorza,
wgjeszczein.zrodziłasięznasieniafiUranosa.
Najbardziejrozpowszechnionawersjagłosi,żeA.
powstałazpianymorskiejuwybrzeżyfiCypru,
stądjejimię(gr.aphros-piana)iprzydomki:Afro-
geneja-zrodzonazpianymorskiej,Anadyomene-
wynurzającasięzfal.Pourodzeniuzaniesiona
przezZefiranawyspęKytheręlubnaCypr;zw.dla-
tegoKytherejkąalboKyprogeneją.Naogółuważa
się,żeA.byłabóstwemwsch.,którezapośrednic-
twemfiFenicjanprzezCypriKytherędotarłodo
Grecji.Tradycjęowsch.rodowodzieboginiodno-
towujeHerodotwDziejach,gdziewspominaoza-
łożeniuwfiPafosświątyniA.przezFenicjan
zfiAszkalonu.PoprzedzającypojawieniesięFeni-
1.Afrodyta
