Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Arystofanes
Artemizja
(gr.Artemisia):10królowaHalikar-
nasuwKarii;naczele5własnychokrętówpoma-
gałakrólowiperskiemuKserksesowiwwyprawie
naGrecjęw480p.n.e.,wbitwiepodSalaminą
wyróżniłasięodwagąizdolnościamistrategiczny-
mi.20siostraiżonasatrapyKariifiMauzolosa,po
jegośmierciw353p.n.e.objęławładzę;stłumiła
powstaniemieszkańcówwyspyRodos.Ukończyła
rozpoczętyprzezmężawspaniałygrobowiec,
tzw.Mauzoleum,zaliczanydofisiedmiucudów
świata.
Artemizjon
(gr.Artemision),miejscezwiązane
zkultemboginifiArtemidylubpoświęcona
jejświątynia;m.in.:10przylądeknawyspieEubei
zeświątyniąArtemidy,kołoktóregorozegrała
siębitwamorskamiędzyGrekamiaPersami
w480p.n.e.(fiperskiewojny).20pasmogórskie
międzyArkadiąaArgolidązeświątyniąArtemidy.
30świątyniaArtemidywfiEfezie,zaliczanado
fisiedmiucudówświata.
ArthemisOrthia
fiSparta,Lacedomon
ArwalniBracia
(łac.ArvalesFratres),kole-
giumkapłańskiewRzymiedosprawkultubogini
urodzajówDeaDiaiMarsa.Zachowanefragm.
pieśniA.B.należądonajstarszychzabytkówpoezji
rz.Zob.art.Literaturarzymska.
Arwernowie
(łac.Arverni),plemięceltyckie,
zamieszkującezach.Galię,nadgórnymLigerem
(dzis.Loara).W53/52p.n.e.ichwódzfiWercyn-
getorykswznieciłwcałejGaliipowstanieprzeciw
Rzymianom.StolicąA.byłgródfiGergowia.
aryballos
finaczynia
Arystarch
(gr.Aristarchos):10A.zSamos,ok.
310-230p.n.e.,matematykiastronom,uczeń
fiStratonazLampsakosifiEuklidesa;pierwszy
wstarożytnościwysunąłhipotezęukładuhelio-
centrycznego.ZachowanedziełoPerimegethon
kaiapostematonheliukaiselenes(Owielkościiod-
ległościSłońcaiKsiężyca).20A.zSamotraki,
215-145p.n.e.,sławnyfilologaleksandryjski,
uczeńfiArystofanesa(2.)zBizancjum,poktórego
śmierci,popewnymczasie,objąłstanowiskokie-
rownikaBibliotekifiAleksandryjskiej;wycho-
wawcasynakrólaPtolemeuszaVIFilometora.
W145,wygnanyprzezPtolemeuszaVIIIzEgiptu,
osiadłnaCyprze,gdziezmarł.Zajmowałsiękry-
tycznymopracowaniemtekstówpoetówgr.,
aprzedewszystkimfiHomera;jegoopracowanie
tekstuIliadyiOdyseistałosiępodstawąwszyst-
kichpóźniejszychwydań.Ztwórczościnaukowej
A.zachowałysiętylkofragm.
69
Arysteasz
(gr.Aristeas)zwyspyProkonnesos,
1.poł.VI(?)w.p.n.e.,synKaystrobiosa(lubDe-
mocharisa),postaćowianalegendą.Autorproza-
icznejTeogonii(?),przedewszystkimzaśpoematu
epickiegow3ks.Arimaspeiaepe(Eposarima-
spejski),którywpóźniejszychczasachcieszyłsię
dośćdużąpoczytnością(sięgalidońm.in.fiPin-
dar,fiHekatajoszMiletu,fiHellanikos,fiHero-
dot).A.,natchnionyprzezApollona,miałdotrzeć
do„scytyjskich”Issedonów,którzyopowiedzieli
muomieszkającychjeszczedalejnapn.jedno-
okichArimaspejach,ogryfachpilnującychzłota
iofiHyperborejczykach.Obaśniowychlosach
A.,którybyłszczególniezwiązanyzreligiąApollo-
na,opowiadaHerodotwDziejach.W.A.
Arystodemos
(gr.Aristodemos),zprzydom-
kiemMalakos(Zniewieściały),zm.ok.490p.n.e.,
tyran,synArystokratesazKyme.W524p.n.e.
ocaliłKyme,w505Arycjęprzedpodbojem
etruskim.Sukcesymilitarnepozwoliłymunazdo-
byciepozycjityranawrodzinnymmieście-swą
władzęopierałnanajemnikachiniższychwarst-
wachspołecznych.Udzieliłschronienia(508)
TarkwiniuszowiPysznemupojegowygnaniu
zRzymu.Zamordowanyprzezarystokratów,któ-
rzyodzyskaliwładzęwpolis.J.Rz.
Arystofanes
(gr.Aristophanes):10A.zAten,
ok.445-ok.385p.n.e.,komediopisarz,najwybit-
niejszyprzedstawicielkomediistaroattyckiej
[fikomedia(1.)].Działalnośćjegoprzypadana
okreswojnypeloponeskiej.KomedieA.,zawiera-
jącewieleelementówfantastycznych,poruszają
najistotniejszeproblemyówczesnegożycia,mają
charakterostrejsatyrypolitycznejispołecznej.
JakoprzeciwnikwojnyA.atakujefiKleona,
rzecznikapolitykiwojennej;występujewobro-
nieuciskanychsprzymierzeńcówAten,wobronie
chłopówiśrednichwarstwluduateńskiego,które
najdotkliwiejodczuwałyskutkiwojny.Z40kome-
diiA.zachowałosię11(wnawiasachpodanodaty
wystawienia):Acharnejczycy(Acharnes,425p.n.e.);
Rycerze(Hippeis,424p.n.e.);Chmury(Nephelai,
423p.n.e.);Osy(Sphekes,422p.n.e.);Pokój(Eirene,
421p.n.e.);Ptaki(Ornithes,414p.n.e.);Lizystrata
(Lysistrate,411p.n.e.);Tesmoforie(Tesmophoriazu-
sai,411p.n.e.);Żaby(Batrachoi,405p.n.e.);Sejm
kobiet(Ekklesiazusai,392p.n.e.);Bogactwo(Plutos,
388p.n.e.).A.piętnujepieniactwoAteńczyków,
atakujączawodowychdonosicieli,fisykofantów
(Ptaki)orazwyśmiewanoweprądywfilozofii
ipoezji,krytykującm.in.fiEurypidesaifiSo-
kratesa(Żaby,Chmury).Zob.art.Literaturagrecka.
