Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
SłownikkulturyliterackiejŁodzido1939rokuzawierahasłarzeczoweprezentującezja-
wiska,któreskładająsięnażycieliterackiemiastapocząwszyodpołowyXIXw.powybuch
drugiejwojnyświatowej.ChociażbowiemŁódźuzyskałaprawamiejskiew1423r.,to
długopozostawałaprowincjonalnymmiasteczkiemnatrakciełączącymZgierzzPiotrko-
wem.TakżepierwszedekadyrozwojuŁodziprzemysłowej–odtrzeciegodziesięciolecia
XIXw.–nieokazałysięczasemowocnymdlalokalnejkultury.Bujny,wielonarodowo-
ściowyrozkwitmiastajakobawełnianejmonokulturyfabrycznejprzyniósłzrazunieliczne
tylkoliterackieświadectwa,aitogłówniewśródautorówprzyjeżdżającychzzewnątrz,
zainteresowanychdziwnymfenomenem,taktowanymjakoobcypolskiejtradycji.Dopiero
wlatach80.XIXw.mówićmożnaotworzeniusiężywszegoobieguliterackiegowŁodzi.
Fakttenzbiegłsięzogólnospołecznymizmianamiwpostrzeganiuźródełiwartościkul-
turyliterackiej.Oiledopołowystuleciadecydującąrolęwjejkształtowaniuipodtrzy-
mywaniuodgrywałaszlachtaiwywodzącasięzniejinteligencja,otylekulturaliteracka
schyłkuXIXw.zaczęłapodlegaćzmianom,międzyinnymipoprzezstopnioweumasowie-
nieuczestnictwawniejśrodowisktraktowanychwcześniejjakomarginalne–wprzypad-
kuŁodziwarstwyrobotniczej,corazbardziejświadomejswojegospołecznegoznaczenia.
Wśrodowiskułódzkimwidaćprzytymniezwyklewyraźnie,charakterystycznedlanowo-
czesności,zacieraniesięgranicyudziałuwkulturzewysokiej,dziedziczonej–iwkultu-
rzepopularnej,lokalnej,rozwijanejrównocześniewkilkujęzykach(cowyróżniałomiasto
spośródinnychośrodkówprzemysłowych).NiezwykleistotnąrolękulturotwórcząwŁo-
dzipełniławielojęzycznaprasa,zarównocodzienna,jakiperiodyczna,oferującadodatki
literackie,publikującakrótkieutwory,powieściwodcinkach,omówieniairecenzje.Tam
głównieznajdowalizatrudnieniepierwsiłódzcypisarzeipoeci.Bujnierozwijałosiężycie
teatralne,wywołującedużoemocjiwśródmieszkańców.Tworzonobibliotekipubliczne,
powstawaływydawnictwa.Silnebyłolokalneśrodowiskooświatowe,zarównorosyjskie,
jakiniemieckie,żydowskie,azczasemteżpolskie,choćniepowiodłysięażdo1939r.
próbyutworzeniawmieściepublicznejuczelniwyższej.W1919r.RadaMiejskawprowa-
dziła–jakopierwszawkraju–obowiązekpowszechnegokształceniadzieciimłodzieży.
Wyraźneumasowienieuczestnictwawkulturzenastąpiłowdwudziestoleciumiędzywojen-
nym.Podejmowanocorazczęstszeinicjatywykonsolidująceśrodowiskopisarskiewgrupy
istowarzyszenia,powstawałyczasopismaspołeczno-kulturalneiliterackie,niekiedywspół-
pracująceztwórcamisilnejwŁodziawangardyplastycznej.W1930r.otwartolokalną
rozgłośnięradiową,konsekwentniepromującąautorówłódzkich.Uschyłkulat30.można
teżjużmówićofunkcjonowaniuwmieścieśrodowiskaprofesjonalnychbadaczyliteratury.
