Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B
BAAL(B.BrechtBaal),poeta-immorali-
sta,obdarzonywielkimtalentem.Roztaczawo-
kółsiebieniezwykłyurok,działającyszczegól-
nienakobiety,którezdobywaiporzuca(jedna
znich,Johanna,popełniasamobójstwo).Prze-
chodziprzezżycie,nietroszczącsięaniowłas-
nepowodzenie,aniomoralność,aniotradycyj-
nierozumianeszczęście.Żyjechwilą,poszuku-
jącwspelunkach,ciałachkobiet,wśróddrwali
ikryminalistówpełniegzystencji.Wnapadzie
zazdrościzabijaswegokochankaEkartaiści-
ganyumierawsamotności,ostatkiemsiłwy-
pełzającpodrozgwieżdżoneniebo.
Jakomonstrualniekarykaturalnyportret
nowoczesnegoegoisty,„asocjalnyelementw
asocjalnymspołeczeństwie”(B.Brecht),miał
byćodpowiedziąnaegzaltowanyidealizmnie-
mieckichekspresjonistów.Jednakstosunek
autoradoprotagonistyniebyłjednoznaczny.
BrechttyleżnienawidziłB.,coulegałfascyna-
cjilegendą„poetyprzeklętego”,czyniączeń
męczennika,któryswymiirracjonalnymiza-
chowaniamiodpowiadanairracjonalnośći
chaosświata.B.tonieodrodnytwórpierw-
szychdekadXXw.-człowiekwyrastający
ponadtłum,obdarzonywielkąsiłąnegacji,ni-
szczeniazastanegoporządku,azarazemnie
tworzącyniczegonowego;doprowadzadotego,
żejedynąakceptowanąwjegoświeciesiłąstaje
siębezwzględnaiślepaprzemoc.B.mawsobie
cośzszatanainadczłowieka,azarazemzdajesię
zapowiadaćprzyszłychzwolennikówfaszyzmu.
Dziejesceniczne:O.Homolka(Berlin1926),H.D.
Zeidler(Darmstadt1963),J.E.Jones(NowyJork
1965),U.Wildgruber(Hamburg1969),P.Roggisch
(Frankfurt1974),P.O’Toole(Londyn1963).Polska:
Z.Zapasiewicz(Warszawa1985)-człowiekdojrzały,
świadomierealizującyokreślonyprogram,łączący
prowokacjęzdesperackimhedonizmem.
BAJAZET(Ch.MarloweTamerlanWiel-
ki)właśc.BajazytI,postaćhistoryczna(1354-
1403),sułtanturecki,potężnyipewnyswejmo-
cy.PokonanyprzezTamerlana,zostajewrazz
żonąpojmanyizamkniętywklatce.Głodzony
iponiżanypopełniasamobójstwo,rozbijając
głowęopręty.Jegolosytoobrazzmienności
Fortunywjednejchwiliczyniącejzpotężnych
władcównajżałośniejszychniewolników.
BAJKOWLeon(A.MickiewiczDziady),
postaćhistoryczna(1776-1829).Podwładny
Senatora,współpracujeznimwśledztwie
przeciwtowarzystwommłodzieżywileńskiej.
WczasieprzesłuchaniapoliczkujeKsiędzaPio-
tra,zacozostajeukaranynagłąśmiercią.Jako
upiórpojawiasięwfinałowejscenieobrzędu
dziadów.Podłyiamoralnycynik,rozpustniki
pochlebca,gotowypopełnićkażdąnieprawość
napolecenieprzełożonego.Podobniejakinni
podwładniSenatoramapewnecechydiaboliczne.
BALLADYNA(J.SłowackiBalladyna),
siostraAliny,kochankaGrabca.ZasprawąGo-
planyzazdrosnejoGrabcazjawiłsięwdomujej
MatkihrabiaKirkor.Zakochawszysięwobu
siostrachpostanowiłpojąćzażonętę,którauz-
bierawięcejmalin.B.wiedząc,żeprzegraten
turniej,zabiłaAlinę.Poślubiwszyhrabiegoza-
czynażyć„jakbyniebyłoBoga”.Wyrzekasię
matkiiwrazzFonKostrynemspiskujeprzeciw
mężowi.Dręczonawyrzutamisumienia,któ-
rychznakiemjestkrwaweznamięnaczole,
udajesiędoPustelnikazprośbąoradę.Odrzu-
cajednakjegopropozycjęwskrzeszeniaAliny
wzamianzawyrzeczeniesięKirkorairozka-
zujepowiesićstarca.Dziękizamordowaniu
GrabcazdobywaświętąkoronęLechów,copo-
zwalajejwystąpićzbrojnieprzeciwKirkorowi,
któryginiewdecydującejbitwie.ZwycięskaB.
otruwszyFonKostrynawstępujenatron,przy-
sięgającrządzićsprawiedliwieiwielkodusznie.
Zgodniezezwyczajempanowanieswerozpo-
czynaodosądzeniazbrodni.Jakowłasnysę-
dzia,skazujesięnaśmierćzaotrucieFonKo-
stryna,zamordowanieAlinyorazzawygnanie
iśmierćMatki.Ginierażonapiorunem.
Jednązzasadniczychkwestiipodnoszo-
nychwinterpretacjachtegodramatuSłowac-
kiegojestpytanieotragizmB.Częśćkomenta-
19
