Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kościółewangelickiwobecproblemu
GórnegoŚląska
MirosławWęcki
Wejściewżycietraktatuwersalskiego
napoczątku1920rokuoznaczałonowąsy-
tuacjętakżedladuchowieństwaiwiernych
ewangelickiegoKościołaunijnego(noszą-
cegowówczasoficjalnienazwęEwange-
lickiKościółKrajowystarszychProwin-
cjiPrus-EwangelischeLandeskircheder
älterenProvinzenPreussens)nagórnoślą-
skimobszarzeplebiscytowym.Odlutego
tegorokupodwładząMiędzysojuszniczej
KomisjiPlebiscytowejiRządzącejnaGór-
nymŚląskuznalazłasięm.in.większość
zokoło188tys.wiernychKościołaunijne-
go,którzystanowili8,35%całościpopula-
cjirejencjiopolskiej.Zdecydowaniedo-
minowaliwtejgrupiewiernipochodzenia
niemieckiego,choćlicznabyłatakżegru-
pardzennych,polskojęzycznychGórno-
ślązaków,przynajmniejczęściowoindy-
ferentnychnarodowościowo,względnie
deklarującychniemieckąprzynależnośćna-
rodowąikulturową.Tondziałańtejspołecz-
nościnadawalijednakniemieccyduchowni
orazwchodzącywskładwładzgminnych
isynodalnychposzczególnychdiecezji(Kir-
chenkreis)przedstawicieleniemieckichelit,
m.in.przedsiębiorcy,posiadaczeziemscy,
urzędnicy,nauczycieleorazbogatsirolnicy
irzemieślnicy.PodstawąorganizacyjnąKo-
ściołaunijnegobyłygminy(parafie)wcho-
dzącewskładdiecezji.Górnośląskiediece-
zjeewangelickiepodlegałyKonsystorzowi
EwangelickiemuProwincjiŚląskiejweWro-
cławiu.Naobszarzeplebiscytowymistot-
nąrolękoordynującąogrywałjednaktakże
46
Wydziałewangelickichsynodówdiecezjal-
nychGórnegoŚląska(DerAusschussder
evangelischenKreissynodenOberschlesiens)
skupiającyprzedstawicieliposzczególnych
diecezji,wtympszczyńskiej,gliwickiejira-
ciborskiej.Womawianymokresienaczele
Wydziałustałsuperintendentdiecezjipsz-
czyńskiejks.HermannVoss.
Możliwaperspektywaprzyszłegoprzy-
łączeniaconajmniejczęściGórnegoŚlą-
skadoPolskiodbieranabyłaprzezwięk-
szośćduchowieństwaunijnego,azapewne
teżprzezznacznączęśćwiernych,jakoza-
grożeniedlaichniemieckościiewange-
licyzmu.Niepokójtennieograniczałsię
jednaktylkodokwestiipaństwowo-naro-
dowościowych.Wszerszejperspektywie
dlapruskiegoduchowieństwaewangelic-
kiegoupadekmonarchiiHohenzollernów
w1918rokuorazrządysocjaldemokra-
tówwNiemczechoznaczałyzałamaniesię
funkcjonującegodotądnsojuszutronuioł-
tarza”
.WkonstelacjitejKościółunijnyzaj-
mowałstanowiskocałkowicielojalnewo-
becpaństwa-duchownibyliwłaściwie
jegourzędnikami.Wprowadzonyprzez
socjaldemokratówwNiemczechrozdział
kościołówodpaństwaoznaczałzachwia-
niedominującejpozycjiKościołaunijne-
gowPrusach.Dotegodochodziłaobawa
przedlaicyzacjąobejmującąszerokiekrę-
gispołeczeństwategokraju.Wtejsytuacji
większośćduchownychbyłazdecydowany-
miantyrepublikanami,zpobudekpatrio-
tycznychboleśnieodczuwającymiprzytym
