Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
63
przekazywaniaważnychzdarzeń,pouczeńetycz-
nychlubjakoźródłorozrywki.Tematembżbyłoto
wszystko,coporuszałowyobraźnię,awięclegen-
dy,krwawebitwy,bohaterskiewyczyny,zbrodnie,
miłość,wygnanielubwyjęciespodprawa,kata-
strofymorskie,kontaktyzzaświatem,czary,sa-
tyrycznelubhumorystyczneanegdotyoludziach
znanychjakowybitnejednostkilubtypowych.Pi-
sarzeuprawiającypóźniejbżwzorowalisięnatym
doborzetematów,alenajczęściejnieczerpaliich
zaktualnychzdarzeń,takjaklud,leczztradycji
odległejprzeszłości.Toteżichballadysąprzeważ-
niekunsztownymalesztucznymwskrzeszaniem
formyballadowej,nieodzwierciedlającymrzeczy-
wistychproblemówwspółczesnegoimżycia,jak
tobyłowokresachanonimowejtwórczościludo-
wej.
BIBLIOGRAFIA
CambridgeHistoryofEnglishLiterature,Cambridge
1910-1927;S.B.Hustvedt,BalladCriticisminScandi-
naviaandGreatBritain,NewYork1916;E.K.Cham-
bers,EnglishLiteratureoftheCloseoftheMiddleAges,
Oxford1945.
WitoldOstrowski
balladofthesea(ang.‘balladamorska’)-na-
zwagrupyballad,którychtematemsąbitwymor-
skie,przygodynamorzulublirycznewypowiedzi
omorzuiżegludze.Istniejąwśródnichb.dotyczą-
cefaktówhistorycznych,fantastycznelubżartob-
liwe,takie,którestanowiączęśćtradycjiludowej
przekazywanejanonimowoitakie,którenawzór
dawniejszychutworówpisaliznaniisławnipoeci.
Ustaleniedatiokolicznościpowstanianajdawniej-
szychb.morskich,podobniejakb.oinnejtematy-
ce,jesttrudnelubniemożliwe,gdyżpodczasich
ustnegoprzekazywaniaaktualizowanownichfor-
myjęzykowe.Tzw.⇒BROADSIDEBALLADS,zwa-
neteżbroadsheets,drukowaneodXVIw.ginęły
jakotekstydrukowane,aletrwaływustnymprze-
kazie,byłynanowozapisywane,czegodowodem
sązbioryb.wrękopisachzXVIIw.,iznowudo-
czekałysięzapisuwdrugiejpołowieXVIIIw.,
gdywybitniprzedstawicieletzw.ruchuantykwa-
rycznego,jakAllanRamsey,biskupThomasPercy
iWalterScottorazinnizbieraczeb.wydrukowa-
lijewimponującychzbiorach,doktórychdoszły
wXIXwiekulicznenoweantologie.Stosunkowo
najłatwiejustalićczaspowstaniab.morskiej,gdy
treśćjejwiążesięzwydarzeniemhistorycznym
(najczęściejbitwą,wyjątkowymwyczynemże-
glarskimlubrozbiciem).Wskazówkąwtedybywa
nazwiskokapitanalubnazwastatku.Najstarsząb.
tegorodzajujestSirPatrickSpens.Opisujeona
najprawdopodobniejlosyszkockiejwyprawydo
balladofthesea
Norwegiiwzimie1285r.wceluprzewiezienia
królewnynorweskiej-narzeczonejkrólaSzkocji.
Wyprawaskończyłasięzatonięciemstatkuiza-
łogiuwybrzeżyszkockich.Pewnościjednaktu-
tajniema.PodobnieCaptainWardandtheRain-
bow-historiaangielskiegokaprazaatakowanego,
aleniezwyciężonegoprzezkrólewskiokrętRain-
bow,wydajesięodnosićdoczasówkrólaEdwar-
daVI.AnalogiczniejestzbżSirAndrewBarton,
któraumieszczaakcjęzaHenrykaVIII,choćjej
przyczynysięgająroku1476,kiedystatekJoh-
naBartonazbogatymładunkiemzostałzdobyty
przezPortugalczyków.Bartonotrzymałkrólew-
skiepozwolenienaodwet,odnowionew1506r.
dlajegosynów:Andrew,RobertaiJohna.Wszy-
scytrzejwyzyskalilistykrólewskiedouprawia-
niaregularnegokorsarstwaprzeciwPortugalczy-
kom.Wreszciezorganizowanowyprawękarną
przeciwsirAndrewBartonowi,podczasktórejsto-
czonokrwawąbitwęmorskązakończonąścięciem
Bartona,zdobyciemjegostatku,rozdaniemna-
gród,odesłaniemsłużącychmuSzkotówdoSzko-
cjizpółkoronądlakażdegoinadaniemtytułuhra-
biegoNottinghamlordowiHowardowi,dowódcy
wyprawy.Bżdodaje,żewtensposóbkról,zamiast
jednego,uzyskałdrugiokrętwojenny.Ztekstub.
wtrzechczęściach,liczącej41ośmiowierszowych
zwrotek,możnasiędomyślać,żemiałaonaupa-
miętniaćumiejętnośćidzielnośćwwalcemorskiej
zwłaszczatrzechmarynarzywymienionychzna-
zwiska.Dohistorycznegoepizoduwydajesiętak-
żeodnosićb.GoldenVaniteezdługimpodtytułem:
SirWalterReleighżeglujedoNiderlandów.Poka-
zujejaksławnyokrętzwany„ŚwiętąTrójcą”zo-
stałwziętyprzezpodstępnągaleręijakzostałod-
zyskanyprzezdziełomałegochłopcaokrętowego,
któryzatopiłgalerę.B.tamazwrotkęrymowaną
ABCCBzrefrenemwdrugimiostatnimwierszu.
WXIXiXXw.,gdyb.jakogatunekliterackiskon-
wencjonalizowałasię,nadalużywanojejalbodla
opiewaniadzielnościwboju,albodlaupamiętnie-
niasławnychzatonięć.AlfredTennysonpiszeThe
RevengeobitwiestoczonejnaAzorachw1591r.
przezsirRichardaGrenville’aotoczonegoprzez
pięćdziesiąttrzyokrętyhiszpańskie,zktórych
piętnaściezniszczył,tracącpołowęzałogiiotrzy-
mującśmiertelnąranę.RywalTennysonaRo-
bertBrowningpoświęcabżHervéRieldzielności
iskromnościbretońskiegopilota,któryuratował
w1692r.flotęfrancuskąściganąprzezflotęan-
gielskąpobitwiepodlaHogue.Przeprowadziłon
bezpieczniewszystkieokrętywgóręrzekiokoło
St.Malo.WilliamCory,nauczyciel,piszeABallad
forABoy(Balladadlachłopca)owalcekapita-
naFarmerananQuebecu”zfrancuskąfregatąnLa
Surveillance”w1779r.,wktórejangielskiokręt
