Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Taniecmodern,mówiącściśle,powstałirozwinąłsięzkrytycznegopunktuwidzenia,od-
rzucającobojętnośćtańcaklasycznegonagłębokieemocjeihistorię[ł]iodrzucając
jegokodruchowy,któryczyniłzniegomartwyjęzyk.Począwszyodtejkrytyki,taniec
wyznaczyłsobiezazadanieżyćintensywnietym,cojestnajbardziejznaczącewlękach
iobietnicachwspółczesnegoświata,orazszukaćnowychznakówzdolnychjewyrazić6.
Pojęciemodernniejestwięcjednoznaczne,dlaczęścihistorykówdotyczywszystkichprądów
pojawiającychsięodczasówDuncan–prekursorkitańcamodernistycznego;inniupatrująjego
prawdziwychpoczątkówdopierowlatach60.XXw.iłącząjezwpływamiawangardyame-
rykańskiej
7
.Taniecmodernistycznytakzadziwiałwpierwszejfazieswojegoistnienia,iżnie
dostrzeżono,żekażdychoreografprezentujewłaściwieswojąwłasnąestetykę,będącązarazem
wyboremwramachtożsamościciałamodernistycznego.Taniecmodernistycznyniejestbowiem
homogenicznąekspresją,alehomogenicznąwizją,głębokoindywidualnąizapoczątkowanąkaż-
dorazowoprzezwynalezieniejednostkowego,nieredukowalnegociała8.WedługLouppeesencji
tańcamodernistycznegonależyszukaćwłaśniewwarstwieideologicznej:nAmeryka–twórcyno-
wegotańcalat20.niestawiająpytania:Whatitlookslike?,ale:Whatdoesitsay?”9.Zawartawtym
cytaciemyśldominujeuamerykańskichpionierówwspółczesnegotańcanadpraktyką,wyznacza
jednocześniegranicęmiędzyklasykąimodernizmem,aletakżemiędzymodernizmeminastę-
pującymponimpostmodernizmem.RewolucjaartystycznapoczątkuXXw.zbiegłasięwtańcu
zreformąteatralną–uczestniczymyrównoleglewkryzysiedramatuidyskursuteatralnego.War-
tozwrócićuwagęnapodobieństwozmian,jakiezachodząwówczaswestetycetychdwóchsztuk.
JakpiszeHans-TiesLehmann,odrzucenietradycyjnychformteatralnychprowadzidoswoistej
autonomiiteatrujakosamodzielnejpraktykiartystycznej,otwierającjednocześnieprzestrzeń
trudnejiryzykownejwolnościwciążpostępującegoeksperymentowania10.
Historycznieokresmodernistycznyjestwięcpierwszymetapemskładającymsięzseriince-
remoniiprzejścia”taksamodlateatru,jakidlatańca.Nowytaniecwyłaniasięjakobudujący
swojąwłasną,autonomicznątożsamość,poczynającodnegacjipodstawestetykitańcaklasycz-
negoiotwierającsięnaświatjakosztukazdolnaaktywniereagowaćnaswójprzedmiot–iden-
tyfikowanyzmiejscemczłowiekawświecieiideąludzkości.
Pierwsiteoretycyruchuitańca
AbyzrozumiećcałośćzmianzachodzącychwtańcuodpoczątkuXXw.,należysięcofnąć
dokońcawiekuXIX,kiedytopowstałypierwszeteoriedotycząceruchuitańca,którenastępnie
stałysięwyznacznikamikierunkówposzukiwańmodernistów.Paradoksalnieichtwórcamibyły
częstoosobyniemającewielewspólnegoztańcemjakopraktyką.Tutajnależywymienićprzede
wszystkimFrancuzaFrançoisDelsarte’a(1811–1871)orazszwajcarskiegoinnowatoraEmile’a
Jaques-Dalcroze’a(1865–1950).
Delsartewypracowałteoriędotyczącąpowiązańgestuiemocji,wychodzącodrefleksjinad
związkamimiędzygłosemiruchem.nNiemanicbardziejgodnegopożałowanianiżgest,który
6
P.Bourcier,HistoiredeladanseenOccident,Paris1999,s.54.
7
Dictionnairedeladanse,red.P.LeMoal,Bordas1999,s.706.
8
L.Louppe,Poétiquedeladansecontemporaine,s.71.
9
Ibidem,s.43.
10H.-T.Lehmann,Teatrpostdramatyczny,przeł.D.Sajewska,M.Sugiera,Kraków2004,s.66–67.
10
ZłoTyWiekruchu
