Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
okresy.Wpierwszym–XIIiXIIIwiek–rozpo-
śniejgłównymzadaniemurbanistykibyłoporząd-
wszechniłsięśredniowiecznysystemkomunalny,
kowanieistniejącegozagospodarowaniapoprzez
opartynasamorządnościgminmiejskich,zeskoń-
regulacje–Gesamtordnungirozbudowywaniena
czonąformąplanówmiastiurządzeniamikomunal-
zewnątrzhistorycznychenklaw,topotemzaczęto
nymi.DrugiokrestowiekiXVI-XVII,kiedystop-
miastapostrzegaćcałościowo,coznalazłoodbicie
niowozmniejszanosamorządnośćmiastwkwestiach
wplanachgeneralnych–Gesamtplanung,kom-
urbanistyki,bowiemwsprawachzagospodarowa-
pleksowoujmującychproblemyiwprowadzających
niaprzestrzennegodecydowaliterytorialniwładcy.
podziałnafunkcjonalnestrefy.
Trzeciokresrozpocząłsięokoło1860roku.
Na
zmiany
narzędzi
ładu
przestrzennego
Wkażdymztychzasadniczychokresówład
ikształtowaniesięmyśliurbanistycznejwpłynęły
przestrzennywynikałzzasadinormzagospo-
nowekoncepcjemiastprzyszłości,powstałepod
darowania.JużwXIIIwiekuistniałyprzepisy
koniecXIXwieku.Dużywpływnarozwójurbani-
porządku
budowlanego,
dotyczące
szerokości
stykiwywarłWilliamMorris(1834-1896),angiel-
ulic,wysokościdomówiliniizabudowy.Według
skipoeta,pisarz,architektireformatorsztuki,który
niemieckiejksięgipraw(Rechtsbuch)domwmie-
stałsiępropagatoremprzyrodniczychkierunków
ściemiałmiećtrzykondygnacje–jednąwpiwni-
wprojektowaniu.Wodczytachwygłaszanychod
cachorazdwienadziemią.Wewnątrzmurównie
1877roku
3iwpublikacjachprzedstawiałwizjoner-
mogłobyćdziałekniezabudowanych,ponieważ
skieosadnictwo,któremiałopołączyćwalorywsi
wówczaswłaścicieltraciłdonichprawo.WXVII
imiasta,gdzie„sztukazrobinaszeulicetakpięk-
iXVIIIwiekuprawabudowlaneiinnedotyczące
nymijaklasy,awidokichuczynitakwzniosłym,
miastlokalniwładcypotwierdzali–reglementiert
jakwidokszczytówgórskich[...]Każdydombę-
wkwestiachdotyczącychm.in.prowadzeniaulic,
dziepięknieiwsposóbodpowiednizbudowany,
nawierzchnimostów,granicnieruchomości,form
takżemieszkańcaswoimwidokiemwesołobędzie
budynków,grubościścian,wytrzymałościbelek,
usposabiałiwzmacniałdopracy.Wszystkiedzieła
zabezpieczeńprzeciwpożarowych,kominów
.WXIX
ludzkie,wśródktórychżyjemyizktórymimamy
wiekuwurbanistyceniemieckiejprzejętoklasycz-
doczynienia,będąsięjednoczyłyzprzyrodą”
nekierunkifrancuskie,zprostokątnymiukładami
[Morris1902].
ulicowymiigłównymialejami,przecinającymimia-
Ztakichstwierdzeńwykształciłysiępoglądyoko-
sto.Regularnezałożeniawypełnianoinwestycjami
niecznościzmianmetodplanowaniaprzestrzennego.
państwowymiiprywatnymi,wśródktórychnajbar-
WNiemczechpropagatoremkrajobrazowegoieste-
dziejpopularnestałysiętrzykondygnacyjnedomy
tycznegopodejściadoprzestrzenibyłod1889roku
czynszowe,sytuowanezgodniezkierunkamiulic.
austriackiarchitektCamilloSitte,autorpracystu-
WSłupskuniewystąpiłyzjawiskademogra-
dialnejobudowiemiast[Sitte1889].Przeprowa-
ficzneiprzestrzennecharakterystycznedlawiel-
dziwszyanalizyrozwojuwielumiast,zanajlepsze
kichmiast.Społeczneprzemianynaterenachwiej-
podwzględemkompozycyjnymuznałideeśre-
skichułatwiałamigracjazamorskalubdoprzemy-
dniowiecznejurbanistyki,zczworokątnymibloka-
słowychregionówNiemiec.Problemyrozwojuprze-
mizabudowyiprostymiulicami.Krytykowałnowe
strzennegomiastarozwiązywanopoczątkowolokalnie.
formyinżynierskichukładówulicznych,powstają-
Pierwszesłupskieplanyurbanistyczne–Situations-
cychbezzwracaniauwaginarzeźbęterenuanina
-Plan,Situations&Nivellements-Plan,Bebauungs-
perspektywicznezamknięciawidoków.C.Sittepo-
plan–dotyczyłynowychterenówbudowlanych,
uczał,żeogromneznaczeniemaskończonawiel-
rozszerzaniazabudowylubpojedynczychzadańin-
kośćukładuicałość,cobliskiejestzasadziezrów-
westycyjnych.Kierunkirozwojuurbanistycznego
noważonegorozwojustrukturymiasta.
całegomiastawskazałplanzabudowy–Bebauungs-
ArturoSoriayMata(1844-1920)zanajlepsze
plan,sporządzonyprzed1893rokiem,projektyinfra-
uznał„miastoliniowe”,opartenatransporciepu-
strukturywodociągowej–Wasserversorgung(1893)
blicznym.Socjoekonomicznymodelnowejjed-
ikanalizacyjnej–Rohrnetzplan(1899).
nostkiosadniczej„miasta-ogrodu”opracowałEben-
WXIXwiekuobszaryrozwojowemiastapro-
zerHoward(1850-1928),cozapoczątkowałody-
jektowanobezdokładnychpomiarówwysoko-
———
———
—
ściowych.Posługiwanosięmapamisytuacyjnymi
przebudowyParyżapowstałpomysłzmianybiegurzeki.
zpunktamiwysokościowymiterenu.Częstonie
Wykopanonowekoryto,aleHaussmanstwierdził,że
branopoduwagęukształtowania,hydrografiiczy
wodymusiałybypłynąćpodgórę.Zmienionoprojekt
przydatnościterenudobudownictwa
2.Gdywcze-
iwnieckachBoisdeBoulognewykonanojeziorka.
3E.Goldzamt[1967]nastr.313-316podajewykazodczy-
———
———
—
tówiartykułówzlat1877-1894,poświęconychsztuce,
2S.Giedion[1968,s.713]przytaczaprzykład,żepodczas
architekturzeiproblemomspołecznym.
6
