Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
namicznyruchnarzecznowychzasadgospodarki
przestrzennej.
Teoretycznezasadykompozycjiszybkozasto-
sowanowwielukrajach,awlatachpóźniejszych
wpełnirozwiniętowosiedlachmieszkaniowych.
JuliusPosener[1979]uważa,żewróżnychmiej-
scachiośrodkachnaukowychwpodobnymczasie
pojawiłasiępotrzebanowychrozwiązańurbanisty-
ki.Noweceleizadaniamiałorealizowaćzałożone
w1902rokuDeutscheGartenstadtgesellschaft
(NiemieckieTowarzystwoMiasto-Ogród)[Ehlgötz
1921,s.55].Największymproblemembyłonaby-
ciegruntów.Nowezasadykształtowaniaukładów
przestrzennychwkoloniachdlarobotnikówiurzęd-
nikówwprowadzonotakżewSłupsku,gdzieokoło
1910rokusłużbybudowlane,abyprzeciwstawić
siętendencjomdoparcelacjipodmiejskichgruntów
nadziałkibudowlane,zaczęłyopracowywaćplany
urbanistyczneniedużychosiedli,ponieważbudo-
wanietanichmieszkaństałosięnajważniejsząpo-
trzebąspołeczną.Ideologiaokreślałanowecele,
opartenaustrojumiastśredniowiecznychiformach
zwartejzabudowyzmałymidomamiiogrodami,
oferującychoptymalnewarunkizamieszkania.Takie
formypropagowałw„MeinKampf”A.Hitler,
zalecającniszczeniekapitalistycznychstrukturitwo-
rzenienowychfunkcjonalnychmiast:Wohnstadt–
miastamieszkalnego,Arbeitstadt–miastapracy
iIndustriestadt–miastaprzemysłowego[A.15,
s.288-300].
Planyurbanistycznezawierałycorazwięcejtre-
ści.Zmierzanodobardziejprecyzyjnychrozstrzy-
gnięćwkwestiachładuprzestrzennegoidyspozycji
przeznaczeniaterenu.Ważnymkierunkiemzmian
wplanowaniubyłowiązaniemiastazregionem,
ujmowanewplanachprzeglądowych–Übersichts-
pläne,kształtującychpodstawyładuprzestrzennego
nastosunkowodługiokres.WSłupskuplanfunkcjo-
nalny–PlanskizzezumWirtschaftsplanzpromieni-
stymsystememsatelickichosiedli,umożliwiają-
cychwnikanieklinówterenówzielonychdordze-
niamiastaorazkontaktzpolamiipodmiejskimi
lasami,przyjętozapodstawęgospodarkiprze-
strzennejwlatachtrzydziestych,kiedywceluza-
pobieżeniakryzysowimieszkaniowemupropago-
wanobudowęskromnychdomówtypuwiejskiego
naprzedmieściach.Ideetakiewdrożononajpierww
projektachosiedli,apotemwczęściowychplanach
zabudowy–Teilbebauungsplan.
Oprzemianachwmetodachinarzędziachkształ-
towaniaładuprzestrzennegoświadczysemantyka.
TerminBebauungsplan(planzabudowy)zastąpił
Flächennutzungsplan(planpodziaługruntów).
Miastostawałosięjednostkąprodukcyjną,skupia-
jącąsiłyludzkie,którychzadaniembyłoprzyspa-
rzaniedóbrikształtowaniesilnegofizycznieczło-
wieka.Wzrostprodukcjibyłmożliwy,jeślizwięk-
szanobazęprodukcyjnąiliczbęmieszkańcówzdol-
nychdopracy.PlanySłupskazlatIIwojnyświatowej
–GeplanteFlächennutzung,Raumordnungsplan–
preferowałyjedną,dużądzielnicęprzemysłową
imieszkalnictwodlawojska.Wokresienazistow-
skimprzedewszystkimrozbudowanokoszaryino-
welotniskopolowe.Mocnopodkreślanymcelem
planowaniastałasięminimalizacjauciążliwości
cywilizacji,segregacjafunkcjiitechnizacja.Okres
IIwojnyspowodowałzastójwrozwojuprzestrzen-
nym.Metodyizakresyplanówuproszczono.Prze-
rwanobudowęrozpoczętychosiedlimieszkanio-
wych,zaniedbanoiniszczonoterenyzielone,lo-
kującwnichschronyprzeciwlotniczedlaludności.
Planyujmowałytylkopotrzebystrategiczne,wtym
bezkolizyjnedrogitranzytowe,zakładyprzemysłu
zbrojeniowegolotniczego,koszary,wojskowelot-
niskoizwiązaneznimmieszkalnictwooraztereny
zieloneisportowezmonumentalnymibudowlami.
Podczasdrugiejwojnyświatowejzostałozniszczo-
nepociskamiispalonehistorycznecentrum.
Podstawowymnarzędziempolitykiprzestrzen-
nejwPolscestałysięplanymiejscowe.Pierwsze
planyiprojektyplanówogólnychmiastaopraco-
wanewlatach1946,1947,1949,1950zakładały
stagnację.Dopierow1956rokuSłupskosiągnął
50tys.mieszkańców,zaludnienieodpowiadające
stanowisprzedwojny.Wplanowaniuważnąrolę
zaczęłyodgrywaćaspektypolityczne,gospodarcze
ispołeczne.KrajobrazifunkcjeSłupskazmieniały
sięewolucyjnieodlatsześćdziesiątychwskutek
rozwojuprzemysłu,mieszkalnictwaizakładaniana
obrzeżachmiastadużychzespołówogrodówpra-
cowniczych.Wplaniez1960rokuustalonoumiar-
kowanyrozwójprzestrzenny,zrozbudowąsekto-
rówprodukcyjnychwokresieperspektywicznym.
Przestrzeńmiastakreowałpaństwowyinwestor,
budującynowemiejscapracyimieszkania.Prze-
słankiprojektowaniaitechnikwywodzącychsię
zmodernistycznychhasełbyłyprotestemprzeciw-
kotradycyjnemudomowijednorodzinnemuzogro-
demorazczynszowymkamienicom.
Rozbudowującesięmiastozajęłoobszaryrolne
pozbawionezieleni.Rozwójwlatach1965-1990
opartonasocjalistycznymmodeluzagospodarowa-
niaprzestrzeni.Kolejneplanyogólneztychlat,
zobszaramiohomogenicznychfunkcjach,wnie-
wielkimstopniuróżniąsięmorfologią,podyktowa-
nąograniczeniami,jakiesięwówczaspojawiały
(terenywojskowe,ochronadobrychglebiogrodów
działkowych,zablokowaniemożliwościrozwoju
cmentarzazabudowąmieszkaniową,względypo-
lityczne).Wpreferowanymmodelukoncentrycz-
7
