Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TROCHĘHISTORII-METAFORA(JESZCZENIECAŁKIEM)KOGNITYWNA
ROZDZIAŁI
MetaforastajesięwięcwfilozofiiNietzscheańskiejpodstawowąstrukturąreferencjijęzy-
kowej,językjakotwórczystometaforycznyniesłużyzatemdoprzenoszeniaprawdy,lecz
jestrodzajemsiłysłużącejdowywieraniawpływuiprzenoszeniamniemań:
ZwanaprzezArystotelesaretorykąsiławynajdywaniawkażdejrzeczyiwprowadzaniadoobiegu
czegoś,cooddziałaiwywrzewrażenie,jestzarazemistotąjęzyka:podobniejakretorykanieodnosi
sięondoczegośprawdziwego,do
istoty
rzeczy,niechceuczyć,lecztylkoprzenosićnainnychsubiek-
tywnepobudzeniaimniemania(Nietzsche1997,s.25).
Mimouznaniametaforyzapodstawowąstrukturęwszelkiegoaktujęzykowego(również
wszelkichformkomunikacjipotocznej)itymsamymprzynajmniejczęściowegozreduko-
waniapodziałunafiguratywnyjęzykmetaforycznyiliteralnyjęzykpotoczny,Nietzsche
nieoddzielajednakmetaforyoddziałalności
stricte
artystycznej.Przeciwniestarasięon
raczejjeszczemocniejzaakcentowaćjejartystycznąnaturę,awkonsekwencjijejpowiąza-
niezinwencyjnąikreatywnąsiłąwyobraźni.Aktjęzykowegoujęciarzeczywistościzracji
swejmetaforycznejnatury,mazatemdlaNietzschegocharakterczystoestetyczny.Jak
dobitnieujmujeontowswoimsłynnym
Oprawdzieikłamstwiewpozamoralnymsensie
:
Międzydwiematakabsolutnieodmiennymisferami,jaksferypodmiotuiobiektu,niemażadnego
związkuprzyczynowego,żadnegozwiązkutrafnościczywyrazu,lecznajwyżejstosunekestetyczny
[ł](Nietzsche2009,s.149).
Wowejestetyzacjiaktujęzykowego,acozatymidzierównieżaktupoznawczego(gdyż
poznaniewedleNietzschegodokonujesięwłaśniedziękijęzykowi)1dochodzidogłosu
wyraźnezadłużeniefilozofiiNietzscheańskiejwtradycjiromantycznejbazującejnakan-
towskimschemacieepistemologicznym,wpołączeniuzsilnąwaloryzacjąsztukijakopod-
stawowejaktywnościantropologicznejczłowieka(obecnychzwłaszczawfilozofiiGustava
GerberaorazFryderykaSchillera).
NietzschewyraźniepodążawswychrozważaniachdotyczącychjęzykazaGerberem,który,
pozostajączjednejstronywzgodziezneokantowskimschematemepistemologicznym,
wswoim
DieSprachealsKunst
ujmujejęzykjakoformęsztuki-aściślejjakoformę
nieświadomejaktywności,stanowiącejrezultattzw.pęduartystycznego
2
.Takrozumiana
sztukajęzykowajest,zdaniemGerbera,całkowiciebezcelowąformąaktywności,„nieczyni
onaswegodziełaśrodkiemdoczegośdalszego,jestpozbawionakorzyści,jestdlatego
1
Co
explicite
Nietzschewysławiachociażbywjednymzponiższychfragmentów:„Wszelkieświadomemyślenie
jestmożliwetylkodziękijęzykowi.[…]Najgłębszepoznaniefilozoficznespoczywajużgotowewjęzyku”(Nietzsche
2001,s.8).
2WkwestiiwpływufilozofiiGerberanaretorycznąkoncepcjęjęzykaNietzschegozob.Meijers(1996).
17
