Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechSitek
UniwersytetWrocławski
Paradoksysocjologicznychprognoz
Zgadzamysię,iżnietrafnośćprognozobciążapoważniekażdądyscyplinęnaukową,
alenależypodkreślić,żewtejsprawiesocjologiaznajdujesięwszczególnejsytuacji.
Możnapowiedzieć,iżnictakwyraźnie,jakprognozawłaśnie,nieujawniaspołecznego
charakterunaszejdyscypliny;prognozasocjologicznastajesięelementemspecjalnej
gry,jakąprowadzisocjologiopisywaniprzezniegoludzie.Samoistnienieowejgry
niestanowijednakwystarczającegoargumentuzatym,żebyrezygnowaćzformuło-
waniawyjaśnieńiprognoz,bowłaśnieichpublicznaobecnośćwkulturzewspółczes-
negospołeczeństwastanowiważnąjegocechę.żnigowoczywistysposóbodtrady-
cyjnychspołeczeństwzideologizowanych.Niezmieniatooczywiściesytuacjipodsta-
wowej:otoludzie,którychprognozydotyczą,sąświadomymiimyślącymipodmiota-
miiwzwiązkuztymmogąmodyfikowaćswojedziałaniapodwpływemdocierających
donichinformacji.Jeśliwśródtychinformacjibędzieprognozadotyczącatego,co
zamierzajązrobić,tomożeonazmienićichdotychczasoweplany.JakpisałStanisław
Ossowski:
„Wynikibadańnaukowychzmieniająrzeczywistośćzarównowsferzenaukprzyrodniczych,
jaknaukspołecznych,gdystająsięnarzędziemcelowegodziałania.Alenaterenienaukspołecz-
nychwynikibadańmogąpowodowaćzmianyniemająceanalogiiwsferzenaukprzyrodniczych,
zmiany,którepodważająstosowalnośćwnioskówopartychnawynikachbadań,ponieważwtej
dziedziniewiedzaowynikachbadańmożewpływaćnietylkonapostępowaniebadaczyisocjo-
techników,alerównieżnapostępowanietych,którzybyliprzedmiotembadań(Ossowski1983).
Jeślitaksięjednakstanie,toprognozaprzestaniebyćtrafna,cowcalenieznaczy,
żeniemiałasensu:ważnąwartościąkulturowąwydajesięsamazgodanato,żebypro-
gnozęzgłaszalibadaczepoddającyswójwarsztatintersubiektywnejkontroli,anie
wróżbiciiideologiczniszalbierze.Wtymkontekściemożnaprzypomniećchoćbydys-
kusjęoprognozachprzedwyborczychopartychnasondażachopinii.Popularnyna
przykładwPolscepogląd,doprowadzającydoustanowieniaprawnegozakazupubli-
kowaniawynikówtakichsondażywczasietzw.ciszyprzedwyborczej,opierasięprze-
cieżnanacechowanympejoratywnieprzekonaniu,zgodniezktórymnależywątpić
wmożliwośćzrobieniaprzezwyborcówrozumnegoużytkuzwiedzyotym,jakinni
wyborcychcązachowywaćsięwdniuwyborów.Wartoprzytymzwrócićuwagę,że
zakładasięjednocześnie,iżczłonkowiesztabówwyborczychtakirozumnyużytekze
zdobytejwbadaniachwiedzyzrobićpotrafią,boprzecieżniezabraniaimsięprowa-