Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mówimy„Resztajestmilczeniem”,tonieprzypisujemytakiemumilczeniużadnego
konkretnegoznaczenia.Inaczejrzeczsięmazmilczeniemznaczącym(zerodźwięku
znaczącego),któresamikreujemy.Tutajwyraz
cisza
niepełnirolisynonimu
milczenia
,ponieważniestanowiznaczącegoskładnikaaktukomunikacji.
Trzebapodkreślić,żemilczenieznaczącenależydosferysubiektywnej–wplanie
percepcjiiwplaniereakcji,wplanierealizacjiorazwogólewistocieswegoistnienia.
Milczymyoczymś,aleczęstomilczymynatemat,ategoniedajesięzastąpićkrótkim
iprostymtekstem;żebyprzełożyćmilczenienatekst,potrzebnyjesttekst
orozbudowanejtreści.Mówieniepozasferąsubiektywnązawszewymagaodbiorcy.
Gdyzestawimyzwrotyiwyrażeniaodnoszącesiędociszy,milczeniaimówienia,
równieżdoichwzajemnychrelacji,stwierdzamy,żebardzoczęstozawierająone
równocześniedwaskładnikiokreślającesięnawzajem,takżegdychcemywyrazićtreść,
wktórejdominujebądźjeden,bądźdrugiznich.Itaknaprzykład:
mowamilczenia
,
wymownemilczenie
–to‘milczeniemówiące’,czyli‘milczeniecośznaczące’.Mając
tylkotakitekst:„Onawymowniemilczałaprzezdłuższyczas”,niewiemy,oczym
idlaczegomilczałaprzezdłuższyczas,aodkryćtomożemydopierowszerszym
kontekściealbopoznawszysytuację,wjakiejtenmilczącykomunikatzaistniałiktobył
jegoodbiorcąlubświadkiem.Podobnie
mowa
,
rozmowabezsłów
totylecorozmowa,
alebezużyciakoduwerbalnego,amożekorzystającazeznakówinnegokodu
komunikacjispołecznej(gestów,wzroku).Dalejmożnawymienić:
bezgłośnąrozmowę
,
bezgłośnyjęzyk
,
językmilczenia
.Niecoinnejinterpretacjiwymagajązbitkipojęciowe,
takiejak:
mowagestów
,
milczącesygnały
,
zmowamilczenia
,atakżesensytakich
zwrotów,jak:
mówiąwieki
,
mówiągroby–milczągroby
,
milczeniegrobów
czy
brak
(
mi
)
słów
,
odjęłomimowę
oraz
ciszakrzyczy.
Wymienioneprzykłady,mimożeniestanowiąanipełnego,anijednorodnegozbioru,
pokazująprzenikaniesięobustronomawianejantynomii.Jesttozarazemdowódnato,
żetrudnowyznaczyćostrągranicęmiędzymowąimilczeniem,ponieważsądwiema
stronamitejsamejrzeczy,jakąjestnaszewzajemnekomunikowaniesię,oneobie
współtworzątęważnąkomunikacjęspołeczną.
Odrębnymzagadnieniemjestwartościowanieskładnikówrelacji,azarazemskładników
ciągukomunikacyjnego.Wstarympowiedzeniu„Mowajestsrebrem,amilczenie
złotem”nietylkopodkreślonoróżnąwartośćdwóchkruszców,aleprzedewszystkim
wskazano,iżmowajestczymśmniejcennym,bostanowiłatwiejszyipowszechniejszy
środekwyrazuniżumiejętnośćmilczenia,zmilczania,zamilczania,zamilknięcia.Idzisiaj
częstoposługujemysiępodobnymisformułowaniamiisentencjami,np.:
odwaga
milczenia
,
milczeniemędrców
,
milczeniemkarmiąsięwszystkiecnoty
,
milczącyjest
mądrzejszy
.Sięgnięciedozasobówmądrościnaszychprzodków,zgromadzonychprzez
SamuelaAdalbergawksiędzeprzysłówpolskich,uzmysławianam,żeodwiekówwiększą
wartośćprzypisywanomilczeniuniżmówieniu,np.:
Abomilczeć,abocolepszegomówić
nadmilczenie.Bezpieczniejjestmilczećniżmówić.Ktomilczećniechce,tenpróżno
klekce.Ktonieumiemilczeć,nieumieteżmówić.Lepiejmilczećniżźlemówić.Milcząc
niewielezgrzeszysz.Nigdynieżałował,ktomilczał.Zacnatocnota,ktomilczećumie.
Milczeniegłupiegoudazamądrego.Milczeniemłodegoozdoba.Milczeniestoi
zapozwolenie
[16]
.
Widzimy,żewprzysłowiachzawartebyłyrównieżrozmaitemotywacjemilczenia,jak
naprzykładobawaprzedkompromitacją,ukryciewłasnejniedoskonałości,zwyczaj
zakazującymłodymodzywaniasięwpewnychsytuacjachwobecnościstarszych,
cowskazujenaobyczajowośćzhierarchizowanejwspólnoty(wyrażanąrównieżm.in.
dodziśznanymiprzywoływanympowiedzeniem:„Dzieciirybygłosuniemają”).
Odpowiednieprzysłowiadotyczącemowyniesątakjednoznacznieprzychylne,jak
teodnoszącesiędomilczenia.Mówienie,zwłaszczawielosłowie,częstobyło
utożsamianezgadulstwem,ocenianymnegatywnie(starymężczyznapośmierciżony
stwierdza,żebyładobrążoną,bomałomówiła).Dałobysięidziśzgromadzićspory
zasóbprzyganpodadresemnadmiernegomówienia:
gadulstwo
,
gadanie
,
wodolejstwo
,
pustosłowie
,
mowa-trawa
iinne.
Wartozwrócićuwagęnafakt,żeczęściejużywamyzakazumówienia,nakazu
