Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dialogu:„–Wróciłeś(Wróciłaś)?Ijakbyło?–Dobrze”.Bezdalszejzachętyinterlokutorki
(interlokutora)rozmowazamierajużnawstępie.Iniesąistotneoczekiwaniaosoby
pytającej.Powierzchniowy,lapidarnytekstprzybyłejosobykończyaktkomunikacji
słownej,acałarelacjawydarzeń,któreniewątpliwieistniałyibyłyudziałemprzybyłego,
pozostajewsferzemilczenia.
Zpodobnymireakcjamimamyzwykledoczynienia,gdymusimyodpowiadać
napytanie:„Cosłychać?”Częstewówczaszdawkowe:„Wporządku”możepokrywać
rozmaiteobszaryprzemilczanychtreści(myśli,wiedzy,odczuć,refleksji),np.zmartwień,
kłopotów,przykrości,takżeradości,wszystkiego,oczymniechcesięmówić,czegonie
chcesięujawnićwdanymmomencie,wdanejsytuacjialbowobecdanegorozmówcy.
Ponadtotakisposóbrozpoczęciarozmowynaogółnieskłaniadojejrozwinięcia,
aniektórymrozmówcomwręcztouniemożliwiazewzględówpsychicznych[17].
2.Wsytuacjiczyjejściężkiej,azwłaszczanieuleczalnejchorobyotoczeniestarasię
łagodnieitaktowniepomniejszaćrozmiarzagrożenia.Mówisięotymniewiele.Cała
prawda–znanaotoczeniu,aniekiedyrównieżchoremu–spoczywawgłębi,jestpokryta
milczeniem.Zazwyczajmówisięwtedyoczymśinnym,dla„zagłuszenia”tragedii.
„Wiem,żejesttodlaciebieszokiem,alemusiszuwierzyć,żeniewszystkowyglądało
tak,jakcitoprzedstawiono.–Toniemożliwe,niewierzęwto,comówisz”.Doktornie
przedłużałrozmowy.Wobecnychokolicznościachtrudnomubyłopowiedziećjeszcze
cokolwiek,alejegomilczeniewyrażałowięcejniżsłowa.
3.Wnaszejobyczajowościistniejepowszechnieakceptowanazasada,żeozmarłych
niemówisięźle,nawetprzeciwnie–mówisięczęstobardzodobrze,choćniezawsze
zasłużenie.Nawetjeżelinadawcyiodbiorcypochwalnychtekstówsąprzekonanioich
nieprawdziwości,akceptująjewtymmomencieiwtychokolicznościach,conajwyżej
dodając:„Resztajestmilczeniem”.
4.Zbiorowa,częstogłośna,modlitwaintegrującagrupęosóbpozwalazagłuszyć
strach,októregoprzyczyniesięmilczy.Sątosytuacjetypowewwarunkach
traumatycznychzagrożeń,zwłaszczawojennych,wktórychpełnalękuludnośćcywilna,
oczekującananieuchronnośćzagłady,milczeniem„zaczarowuje”nadchodzącezło.
5.Sądowezeznaniaświadków,ujawniającychlicznedrobnelubmarginalnefakty
sprawy,aprzemilczającychzasadnicze.Towarzyszytemuprzekonanie,żegłębokie
utajnieniestanufaktycznegouchronizeznającychprzedkonsekwencjamizestrony
oskarżonegolubjegośrodowiska;ajeżelisązwiązanizoskarżonym–uchronigoprzed
zbytwysokąkarą.
6.Sytuacjeszkolnemogąbyćdwojakie.Uczniowiewywołanidoodpowiedzialbo
mówiąmałozpowodurozmaitychzahamowańpsychicznych,mimoiżmająpotrzebną
doodpowiedziwiedzęimoglibypowiedziećdużo;alboczęściej–mówiądużo,ale
oczyminnym,ponieważskrywająswójbrakwiedzynazadanytemat.
7.Konwenanstowarzyski,którynakazujewróżnychsytuacjachniemówićtego,
comyślimy,wiemy,czujemy,anawetchcielibyśmypowiedzieć,amówićjedynieto,
cojestogólnieprzyjęteidozwolonezwyczajemobowiązującymwdanymśrodowisku.
Tupodpowierzchnią,wypełnionąstereotypowymirozmowami,wukrytymmilczeniu
gromadząsiępokładyrzeczywistych,niewypowiedzianychsądówiopiniioludziach,
rzeczach,sprawach.
8.Milczeniepisarzajeststanempublicznegozamilknięcianaznakprotestuwobec
uciemiężeniajegowspólnotyspołecznejlubprześladowaniajegosamego(cenzura,
szykanypolityczne,religijne,etniczne).Równocześnietenpisarzmówi–przezfakt
swegomilczącegoistnienialubprzezfakttworzeniadziełbezichpublikowania(„do
szuflady”),równieżprzezfaktemigracjiitworzeniadziełpozakrajem.
