Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mówić
,np.:
oddawać
,
wyrażaćmyślsłowami
;
zabieraćgłos
;
palnąćmówkę
;
rzucać
słowanawiatr
;
trwonićsłowa
.
Zbiórwyrazówiokreśleńsynonimicznychzwiązanychz
milczeć
mamniejjednostek
leksykalnych,niemawnimbowiem–cozrozumiałe–odpowiednikówtamtych,
wskazującychnasposobyartykulacjiimówienia.Wzamiansątuzarównoleksykalne
ekwiwalentymilczenia,np.
zaniemówić
,
oniemieć
,orazzwiązkiwyrazoweotakiejsamej
funkcji,np.:
pomijaćmilczeniem
;
pokrywaćmilczeniem
;
zbywaćmilczeniem
;
zachowywaćmilczenie
,jakteżwyrazybliskoznaczneizwiązkiwyrazowe,których
zakresyznaczeniowetylkopoczęścipokrywająsięzeznaczeniemczasownika
milczeć
,np.:
taić
;
zataić
,
zatajać
;
ukryć
,
ukrywać
;
trzymać
(wtajemnicy),
utrzymać
,
utrzymywać
(wtajemnicy),
zatrzymaćprzysobie
;
dusićwsobie
;
niewspominaćsłowem
;
niepisnąćsłowa
;
nieodezwaćsięsłówkiem
;
niewydaćzsiebiesłowa
;
niewydobędziesz
zniegoanisłowa
,też:
być
(
jak
)
zamurowany
.
Interesującoprzedstawiasięwobuzbiorachrównoległośćzwiązkówwyrazowych
zawierającychnazwyczęścigłowyczłowiekazwiązanebezpośredniolubpośrednio
zartykulacją,przedewszystkim:
język
i
usta
,aleteż:
zęby
,
gęba
,
pysk
,
dziób
,
gardło
,
ucho
,anawet
głowa
.
Itakodpowiednikamiczasownika
mówić
są:
obracaćjęzykiem
;
puszczaćcugli
językowi
;
rozpuścićjęzyk
;
chlapaćjęzorem
,
ozorem
;
strzępićjęzyk
oraz
strzępićgębę
;
trzaskaćdziobem
;
brzęczećnaduchem
;
trzeszczećnadgłową.
Zkoleiodpowiednikamiczasownika
milczeć
są:
powściągnąćjęzyk
;
trzymaćjęzyk
zazębami
;
trzymaćjęzyknawodzy
;
ugryźćsięwjęzyk
,
językstajekołkiem
oraz
słowa
zamierająwustach
;
zasznurowaćusta
;
nabraćwodywusta
;
niepuścićparyzust
;
stulić
,
zamknąćusta
gębę!
,
zamknijpysk!
,
gębę
,
pysk
–zwyklewrozkaźniku:
stulusta!
,
stulgębę!
;
zamknij
Wprocesiekomunikacjispołecznejzudziałemmówieniaimilczeniajakodwóch
komplementarnychskładnikównaturalniezaangażowanesąemocjejegouczestników.
Gdywkomunikacjidominujeczynnikemocjonalny,milczeniebywazazwyczajreakcją
spontaniczną,podyktowanąsubiektywnymodczuwaniemokreślonejsytuacji.Itak
naprzykład:Skarconedzieckomilczywpoczuciuwłasnejkrzywdy.Obrażonydorosły
albowybucha,albomilczy–równieżwpoczuciudoznanejprzykrościczy
niesprawiedliwości.Milczyosobalubgrupawsytuacjachpodniosłych,uroczystychlub
traumatycznych.
Wżyciuspołecznymniezawszemilczeniejestaktemspontanicznym,takjaknie
zawszedajesięwyznaczyćostregranicemiędzymilczeniemamówieniem,gdymasię
doczynieniaznastępującymiwariantami:a)niemożnościąmówienia,gdymoże
chciałobysięmówić,powiedzieć(np.koniecznośćzachowaniatajemnicy);b)niemożność
milczenia,gdymożechciałobysięmilczeć(np.upominaniesięosłusznąsprawę).
Wprzytoczonychwyborachzachowańdochodzidogłosuintencja.Wcześniejbyła
mowaotym,żewprocesiekomunikacjispołecznejintencjajestprzypisananadawcy,
którydecydujeotreściirozmiarzezarównopowierzchniowegokomunikatuwerbalnego,
jakteżgłębokiego,„niezwerbalizowanegokomunikatu”milczenia.
Intencjajakochęć,pragnienie,zamysłorazmotywlubceldziałaniasytuujesię
międzyczuciem(łac.
sensus
)orazrozumem(łac.
ratio
),anadtootwieradrogę
dookreślonychdziałańczłowieka–równieżwobszarzemilczenia.Zintencjiwynikają
zamiar,zakresicelmilczenia:oczymidlaczegomilczymy,atakżezamilczenia
iprzemilczenia,conieoznaczabrakuwolnegowyboruokreślonychrozwiązań.
Wspołecznejkomunikacji–wplanietreściiwplaniewyrażania–stosujesięrozmaite
środkiisposobyjęzykowewsytuacjachmówienia–milczenia.
Opróczniedomówień,przemilczeń,insynuacji,dwuznaczności,korzystania
zmetafor,porównań,anawetzdowcipu[24]czyżartu,najczęściejużywanesą:
aluzja‘słowo,wyrażenie,wzmiankawywołująceskojarzeniezczymś,oczymniechce
sięmówićluboczymniemożnamówićwprost’;elipsa‘opuszczeniewtekście(zdaniu)
jednegowyrazulubkilkuwyrazów,domyślnychwszerszymkontekście’;eufemizm
