Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uświadomieniasobie,jakiezagadnieniawgrętuwchodzićmogą.Nieznam
takżeinnychautorów,którzybymieliwtejsprawiejasnerozeznanie2.
Socjologiareligiiwydajesiępodwzględemsamowiedzyteoretycznej
wznacznielepszejsytuacji.Tadziedzinamajużswojeperiodykiiswoje
miejscenakongresachsocjologicznych.Składasięnatoprawdopodobnie
niejednaprzyczyna.Choćireligia,imoralnośćnależądodziedzin,wktó-
rychjesteśmymocnozaangażowaniemocjonalnie,wktórychpostawa
obserwatoraniejestpospolitaiwymagapewnegowysiłku,religiałatwiej
możesięstaćprzedmiotembadańzparuwzględów.Awięcprzedewszyst-
kimmaonaswojeformyzinstytucjonalizowane.Istniejąspecjalneorgani-
zacje,jakkościołyczysekty,istniejąokreśloneobjawykultułatwouchwytne
nawetdlabadaczaobcychmukultur,jaknp.kulturprymitywnych.Religia
matakżeswoichspecjalistów,kapłanówookreślonychrolachspołecznych.
Wreszciedowcześniejszegopowstaniaświadomejswoichzadańsocjologii
religiiprzyczynićsięmogławielkarozmaitośćprzybieranychprzezreligię
form,rozmaitośćrzucającasięwoczyizachęcającadobadańporównaw-
czych.Moraliściskłonnidoabsolutyzowaniaswoichwartościmogliłatwiej
trwaćwdogmatycznejdrzemceiprzekonaniu,żywionymtakmocno
wwiekuXVIII,żeistniejetylkojednamoralnośćwszystkimludziom
wspólna.Toprzekonanieprzyczyniasię–jaksądzę–przedewszystkimdo
zapóźnieniasocjologiimoralności.Ktobowiemgłosipotrzebęjejupra-
wiania,zakładatymsamym,żezjawiskamoralnesąspołecznieuwarunko-
wane,cowiążesięzichzmiennościąwzmienionychwarunkach.Gdybytak
niebyło,socjologiamoralnościniemiałabycobadać.
Prawo,takjakireligia,mazarównoswojeinstytucje,jakiswoichspec-
jalistówpełniącychokreślonefunkcjespołeczne.Moralnośćichniema,
ibrakforminstytucjonalnychbywazwyklecytowanyjakoznamię
odróżniającemoralnośćodprawa.Cozaśdospecjalistów,którymmiałoby
siępowierzaćwyrokowaniewsprawachmoralnych,każdywzasadzie
winienbyćstróżemmoralności,każdymaobowiązekprostowaniacudzych
ścieżek,każdywinienorientowaćsięwtym,codobreizłe,podczasgdy
wreligiiczyprawodawstwiepewnewiadomościposiadajątylkowtajemni-
czeni.Myślę,żetaodrębnośćmoralnościodprawa,polegającanabraku
forminstytucjonalnychibrakuprzyporządkowanychjejrólspołecznych,
2Gdypracaniniejszabyłajużnaukończeniu,ukazałsięTraitédesociologie,t.II,Paris
1960,podredakcjąGeorges’aGurvitcha,zawierającyosobnyrozdziałpt.Proble
'mesdela
sociologiedelaviemorale,pióraGurvitcha.Rozdziałten,ujmującytematinaczej,niżjato
czynię,uwzględnięwodpowiednimpunkcie.
12
