Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zacierasięwspołeczeństwachprymitywnych.Myślętakże,żemożnaby
niekiedydoszukaćsięjakichśforminstytucjonalnychwmoralności.Jako
przykładmogłybysłużyć„świątynie”,wktórychuczononiegdyśkonfucjo-
nizmu.Świątynietebyły,jakwiadomo,świątyniamibezBoga.Służyły
natomiastnauczaniuetykiwpołączeniuzetykietą,nauczaniuprowadzone-
muprzezludzispecjalniedotegopowołanych.Mimotychwypadków,gdzie
prawoimoralnośćzbliżasiędosiebiepodwzględami,októrychmowa,
trudnowątpić,żenaogółprawoistotniestanowiprzedmiotbadańsocjolo-
gicznychznaczniebardziejuchwytnyniżmoralność.
Mógłbynamktośzarzucić,żetrudnozabieraćsiędosocjologiimoral-
nościzawzględunanieostrośćpojęciamoralnościiróżnorodnośćjegotreś-
ci,którauniemożliwiatworzenieteoriiadekwatnychdlaklasytakniespójnej.
Wistocie,samawswojejksiążcePodstawynaukiomoralnościporówny-
wałampojęciemoralnościdopojęcianabiału,pojęcia,którełączywjedną
całośćmlekoijegoprzetwory,tudzieżjajka–produktodmiennegorodzaju
ipochodzenia.Wtejchwilinarzucałbymisięnawetprzykładdrastyczniej-
szy,amianowicieporównaniemoralnościdosklepu,któryAmerykanienazy-
wajądrugstore,sklepu,wktórymmożnakupićlekarstwa,kosmetyki,tanie
wydaniaksiążkowe,atakżenapićsiękawyizjeśćjajecznicęnagrzance.
Jakoż,czymożnaobjąćwspólnąteoriąwskazówkitematycznietak
różne,jaknp.wskazówkidotyczącetego,jakumierać,byznieśćtękoniecz-
nośćnajmniejboleśnie,wskazówki,jakpostępować,bywewszelkichoko-
licznościach„zachowaćtwarz”,wskazówki,jakwytwarzaćmiędzyludźmi
atmosferębezpieczeństwaizaufaniaalbojakzakreślićgranicestosowania
przymusuprzezwładcówwstosunkudoobywateli?
Tytułempocieszeniatrzebasobiepowiedzieć,żepojęciareligii,sztuki
czyliteraturysątakżeniespójneisąprzedmiotemkontrowersji,doczego
wrócimyjeszczewzakończeniu.Naraziepragniemystwierdzić,żebrak
definicjimoralnościniepowiniennaszniechęcićdouprawianiajejsocjologii,
przyczymproblematyka,którązachwilęzobrazujemy,poprze,jaksądzę,tę
opinię.Jedynądyrektywą,któraztegostanurzeczypłynie,jestdyrektywa,
bynierozumiećmoralnościnazbytwąsko,praktykabowiemnarzucakoniecz-
nośćłączeniajejbadaniazbadaniemogólnejhierarchiiwarto-
ściuznawanejwdanymspołeczeństwie.Wartościmoralnesązinnyminie-
rozłączniesprzęgnięte,jakowartościuważanesłuszniezawtórne.Ta
wtórnośćbywainterpretowanawielorako,oczymmiałamjużokazjępisać
gdzieindziej.Wedługinterpretacji,októrątuidzie,ludziemuszącoścenić
wsposóbpozamoralny–nato,byocenymoralnemogłyistnieć.Dlatego,że
13
