Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
8
klasycznejproblematycesocjologicznej(stanowiącejwgruncierzeczypodstawo-
wyobszarjejanalizodmomentupojawieniasię),tj.procesachmodernizacji
wspołeczeństwachnarodowych.Obydwaprezentująprzedewszystkimproces
zanikuchłopstwa(depeasantisation),najsilniej-zdaniemwielubadaczy(por.
np.TherbornczyHobsbawm)określającyprzemianyspołeczeństweuropejskich
wXXwieku.Takaperspektywaanalizyjestjednakdzisiajniewystarczająca.Zmia-
najejpowinnaznaleźćtakżeswojeodzwierciedleniewopracowaniuprezentują-
cymspecyficznąsocjologicznądyscyplinę,jakąjestsocjologiawsi.
Takieujęciajakpowyższezwiązanebyłyzzasadniczymproblemem,jaki
jeszczedoniedawnarozważanowśrodowiskusocjologówzajmującychsiępro-
blematykąwsiwróżnychkrajach.Tradycyjnasocjologiawsiopartabyławszakże
nazałożeniuoistnieniuspecyficznejcechywiejskości-szczególnegosyndromu
składającegosięzrelatywnieniskiegozagęszczeniapopulacji(czynnikdemogra-
ficzny),dominacjirolnictwajakopodstawowejformyaktywnościekonomicznej
(czynnikekonomiczny)orazszczególnegotypuwięzispołecznej,opartejnasto-
sunkachosobistychibezpośrednich(czynnikspołeczno-kulturowy).Istotnązmianą
jestjednakfakt,żewefekcieprocesówmodernizacjinastępujekoniectakujmo-
wanegosystemużyciawiejskiego.Obszarywiejskiepodlegająprocesomurbani-
zacji,następujewzrostpopulacjizamieszkującychteobszary,astosunkiiwięzi
społecznezaczynająwcorazszerszymzakresieprzypominaćteobserwowane
wmiastach,przyjmującecharakterniebezpośredniiimpersonalny.Wtejsytu-
acjiwlatachosimdziesiątychXXwiekupojawiłasiękoncepcjazasadniczejzmia-
nytożsamościinteresującejnassubdyscypliny.Przykłademtakiejpropozycjijest
zawartawpracyjednegoznestorówwspółczesnejamerykańskiejsocjologiiwsi
WilliamaFriedlandaideaprzekształceniasocjologiiwsi(ruralsociology)wsocjologię
rolnictwa(sociologyofagriculture).Wedletejkoncepcjisubdyscyplinatastawała
siępoprostudziałemsocjologiiekonomicznej,skupionymnaanaliziekontekstu
instytucjonalnego,wzorówdziałańiorganizacjispołecznejszczególnegosektora
gospodarki,jakimjestrolnictwo.Niejesttojednak-wmoimprzekonaniu-propo-
zycjawłaściwa.Wyrastaonabowiemzjednejstronyzeswoistejjednostronności
ujmowaniaprzemiansystemużyciawiejskiegozperspektywyekonomicznej,
zdrugiejzaś-zeszczególnychdoświadczeńspołecznościwiejskichirolnictwa
wStanachZjednoczonych.Teostatniedoświadczyłydużoszybciejinadużowięk-
sząskalęmodernizacji,niemającjednocześniechłopskiejtradycji,ciążącejnad
ichścieżkąrozwojową,jakEuropa,AzjaczyAfryka.
Koniecznośćuwzględnieniawielościdrógrozwojowychpowoduje,żenajbar-
dziejwłaściwąperspektywąwydajesiębyćzatem-wedleprzyjętegotutajokreś-
lenia-perspektywaobszarówwiejskich.Nawiązujeonadorozpowszechnionego
wewspółczesnejsocjologiiujęciaprzestrzennego(spatialperspective).Oznacza,
żedozainteresowańtakzarysowanejsubdyscyplinywchodzikonfiguracjaproce-
sówekonomicznych,politycznych,społecznychikulturowychoddziałującychna
obszaryokreślonemianemwiejskich(rural),czyniemetropolitarnych(nonmetro-
politan).Takaperspektywauniemożliwiazatemzjednejstronyredukcjęprocesów
typowychdlaobszarówwiejskichdojednegotylkowymiaru(np.ekonomiczne-
go),zdrugiejzaś-koncentracjęnajednymtylkotypieprzeobrażeń,tj.np.na
procesiemodernizacji.
