Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
laniachronologiibezwzględnejjestmetodaradiowęglowa,wktórejszcze-
gólnąrolęodgrywaizotoppromieniotwórczywęgla14C.Metodatapozwa-
ladatowaćmateriałorganicznywystępującynastanowiskacharcheologicz-
nych,czylim.in.węgieldrzewny,kości,drewno.Polegaonanaustalaniu
zawartości14Cwstosunkudoizotopówstałychwęglawmaterialekopal-
nym.Każdyżywyorganizmpodczasswegożyciawchłaniazatmosfery
ikumulujewswymwnętrzuizotop14C.Pośmierciorganizmurozpoczyna
sięrozpadizotopu.Znającpoczątkowązawartośćizotopu14Cwchwili
śmierciorganizmu,zktóregopochodzipróbka,atakżewiedząc,żepo
ustaniuaktywnościbiologicznejorganizmuprocesprzyswajaniaizotopu
zakończyłsięirozpocząłsięprocesjegorozpadu,możnaustalić,żeilość14C
odkrytawpozyskanejpróbcejestproporcjonalnadoczasu,jakiupłynąłod
śmierciorganizmu.Najważniejsząstałąwartościąjestwtymwypadkutzw.
okrespołowicznegorozpadu,którydlaizotopu14Cwynosi5730lat.Po
upływietakiegoczasuworganizmiemartwympozostaje50%tegoizotopu.
PomiaraktywnościwęglaodbywasięalbozapomocąlicznikówGeigera-
-Muellera,albozapomocąspektrometrumasowegozużyciemakceleratora
masowego(metodaAMS).Dośćdługosądzono,żetakokreślonywiek
próbkiodpowiadabezpośredniowiekowikalendarzowemu.Obecniewia-
domo,żeprodukcjaradiowęglawatmosferzebyłazależnaodpromienio-
waniakosmicznegoizmianpolamagnetycznegoziemi,awięcniebyła
wartościąstałą.Abywięcnapodstawieuzyskanychdanychokreślićdaty
kalendarzowe,trzebajeprzeliczyć,czylikalibrować.Podstawądokalibracji
jestdendrochronologia,czyliokreślaniewieku,oceniającprzyrostsłojów
drzew.Szczególnieważnejestdatowanieposzczególnychsłoiprzyrostu
rocznegodługowiecznychdrzewzgatunkuSequoiagiganteaiPinusaristata.
Metodawęglaradioaktywnegoprzydatnajestzewzględunastosunkowo
krótkiokrespołowicznegorozpadudodatowaniazabytkówconajwyżej
sprzed40tys.lat.Dlaczasówhistorycznychjejdokładnośćjestzbytmała.
Większyzakreschronologicznymożnauzyskaćmetodąopartąnainnych
izotopach,wtymuranu,którapozwaladatowaćokresydookoło500tys.
lattemuorazmetodąargonowo-potasową,polegającąnaustalaniustosun-
kuizotopupotasudoizotopuargonu.Tęostatniąmetodęmożnawyzyskać
dodatowaniaskałwulkanicznych.Dlaokresówhistorycznychnajpopular-
niejszajesttzw.metodaimportów,opartanaanaliziepojedynczychzabyt-
kówwytworzonychnaterenach,któreweszływcześniejworbitętzw.historii
pisanej.Dlategotypuzabytkówmożliwejestokreśleniedatkalendarzowych
ichwytworzenia,naprzykłademisjimonetrzymskich.Naobszarach,gdzie
stanowiąoneprzedmiotimportu(tzw.import),określasiędatyprzybliżo-
ne,opierającsięnawspółwystępowaniudobrzedatowanychimportów
zinnymizabytkamiolokalnejproweniencji.
19
