Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.PRZEMIANYPOSTAWIWARTOŚCI
społeczeństwopolskiewchodzizestarymi,wytworzonymiwokresieko-
munizmunawykami,niewielemającymiwspólnegozinicjatywą,odpowie-
dzialnościąiumiłowaniemwolnegorynkuorazdemokracji.Najpełniejszy
wyrazznalazłoonowpublikowanychnapoczątkulatdziewięćdziesiątych
XXw.rozważaniachksiędzaJózefaTischnera(2005)natemattrwaniahomo
sovieticuswspołeczeństwiepolskim.Tenniespodziewany,atriumfalny
powróthomosovieticus,manifestującysięprzedewszystkimwwynikach
wyborówz1993r.,kiedytodowładzyporazpierwszydoszlipostkomuni-
ści,skłaniałtowyciąganiawniosku,żemimozmianinstytucjonalnychnie
nastąpiłazasadniczazmianaczłowieka.Równiepesymistycznezabarwienie
miałowprowadzoneniecopóźniejprzezAndrzejaRycharda(1996)określe-
nienprzedwczesnakonsolidacja”,równieżpodkreślająceniewspółmierność
pomiędzyszybkimtempemprzemianinstytucjonalnychaswoistątrwałością
nawykówspołecznych.
Zdzisiejszejperspektywypesymizmlatdziewięćdziesiątychwydajesię
równiepochopnyjakwcześniejszawiarawnaturalne,bytakrzec,przygo-
towaniePolakówdoładuliberalno-demokratycznego.Cośprzecieżmimo
wszystkosięzmieniło.Nowyładinstytucjonalny,oferującludziomnowe
możliwościdziałania,otwierałichnanowedoświadczenia,które-wolno,
bowolno-wtrakcieostatnich30latprzekształcałyświadomośćspołeczną
ijednostkowenawyki.Iefektomtychwłaśnieprocesówchcielibyśmysię
przyjrzećwtymrozdziale.
1.1.PRZEMIANyIOSTAWPOLAKÓW
ZWIĄZANEZTRANSFORMACJĄSySTEMOWĄ
16
Opisprzemian,jakimpodlegałaświadomośćspołeczeństwapolskiego,nale-
żałobyzacząćodtychpostawiwartości,któremożnabezpośredniowiązać
znadrzędnymcelemtransformacjisystemowej,jakimbyłabudowasystemu
demokratyczno-liberalnego.
Naprogulatdziewięćdziesiątychpostawyspołeczeństwapolskiego,
któredotyczyłypolitycznegokształtusystemu,miaływielecechautorytar-
nych(tab.1.1).W1990r.73%badanychuznawałonzwiększenieszacunku
dlawładzy”zapożądanycelzmianwbliskiejprzyszłości.Coprawda,już
wtedywidocznebyłopoparciedlademokratycznegosystemupolitycznego,
jednakjeszczew1999r.22%badanychakceptowało(bardzoorazraczej)
systempolitycznyznwładząsilnegoprzywódcy,któryniemusiliczyćsię
zparlamentemiwyborcami”,a17%-nrządywojskowych”.
Jakwynikaztabeli1.1,wciąguminionych30latmamydoczynienia
zsystematycznymosłabianiempostawautorytarnychistałymwzrostem
