Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Społeczeństwoobywatelskie–aktualneiprzyszłewyzwania
1.9.PODSUMOWANIE
Pytanieczymożliwejestpowstanienarodueuropejskiego,wgruncierzeczyjest
błędnemetodologicznie.Niedasięnzadekretować”stworzeniatakiejzbiorowości
jaknaród.Rozważającmożliwośćpowstanianarodueuropejskiegowielubadaczy
popełniabłądtzw.przesunięciakategorialnego.Skoro,jaksiępowszechnieprzy-
znaje,zjednoczonaEuropaniejestpaństwem,ajedyniepewnąprojekcjąbądź
projektem,toniesposóbmówićonarodzieEuropyjakonarodziepaństwaeuro-
pejskiego.Historiawskazuje,żewjednympaństwiemogążyćmniejlubbardziej
zgodnieróżnenarody,słowem,żemogąistniećpaństwwielonarodowe.Wielonaro-
dowąjestipowinnabyćznaturyrzeczyEuropa,niezależnieodtego,czywprzy-
szłościwwynikuzakończeniaprocesuintegracjistaniesięfederacją,czyteżnie.
Europęzaludniająizaludniaćbędąróżnenarody.Czyjednakmożnatwierdzić,
żeludnośćEuropyjestlubstaniesięwbliższejlubdalszejprzyszłościnarodem
europejskim?Takpostawionepytaniewielokrotnieprezentowanewliteraturze
jestmetodologiczniebłędne,gdyżniemożnaodnosićitakwieloznacznegopojęcia
narodudowspólnoty,którazistotyrzeczybędziemiałacharakterponadnarodowy
iwdużejmierzepolityczny.Takąwspólnotęmożna,jakchcetegoJ.Habermas,
ukształtowaćnormatywnie.Ważniejszyjednakodregulacjiprawnychwydajesię
proces,któryznaturyrzeczymusibyćrozłożonynienalata,anadziesiątkilat
iktóryniezakończysięzupływemjednego,dwóchczytrzechpokoleń.Wprocesie
budowywspólnotyeuropejskiejkoniecznymjestwskazywanienietylkopunktów
ipłaszczyznwspólnych,aletakżetych,któredzielą.
Jestrzecząparadoksalną,żewspółczesnakulturamożedoprowadzićdozatarcia
odrębnościjęzykowych,dowodzitegofakt,żejęzykangielskistałsięjęzykiem
wspólnymwszystkichwykształconychEuropejczyków.Największekłopoty
whomogenizacjimożesprawićkultura,wszczególnościduchowa,istosunekdo
przeszłości.Jednakniechęćmłodegopokoleniadohistorii,ograniczaniewprogra-
machszkolnychilościgodzinpoświęconychtemuprzedmiotowipozwalazasadnie
zimiędzyjednostkąaUnią.JednakuzyskaniestatusuobywatelaUniiEuropejskiejmożenastąpić
tylkowrazznabyciemobywatelstwapaństwaczłonkowskiego.Podobnieutrataobywatelstwana-
stępujewyłączniewrazzutratąobywatelstwapaństwaczłonkowskiego.Zauważyćjednaknależy,
żeTraktatniezawierawprostżadnychuregulowańdotyczącychutratyobywatelstwa.A.Łazowski,
ObywatelstwoUniiEuropejskiej,nEuro-Biuletyn”,UrządKomitetuIntegracjiEuropejskiej1997,
nr4,s.II-IV.R.Wieruszewskizauważa,żezprzebiegukonferencjiwMaastrichtwynika,iżwpro-
wadzenieobywatelstwaUniiEuropejskiejmiałodwacele.Popierwsze,chodziłooochronęjednost-
kiiwzmocnieniejejpraw.Podrugie,onadanieUniiEuropejskiejcharakteruquasi-państwowego.
Autortenpodkreślatakże,żedziękiwprowadzeniutejinstytucjistworzonobezpośredniąwięźpo-
litycznąmiędzyobywatelamipaństwczłonkowskichaUniąwcelurozwijaniapoczuciatożsamości
europejskiej.AkttenwzmocniłtakżedemokratycznąlegitymacjęUniiEuropejskiej.Por.R.Wie-
ruszewski,ObywateleRzeczypospolitej-przyszliobywateleUniiEuropejskiej(w:)Konstytucjadla
rozszerzającejsięEuropy,ISP,Warszawa2000,s.247;
42
