Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Problemodpowiedzialnościwfilozofiigreckiej…
13
ralnągłębięretoryki”
6.Platonwyraźniepisze:„Retoryceniejestpotrzebnawie-
dzaotym,jaksięrzeczymają;wystarczyjejpewienrodzajprzekonania,którą
wynalazła,bywyglądaćwoczachignorantównabardziejuczonąniżuczeni”
7.
Azatemretorykarytusofistycznegojestskutecznymnarzędziemwpływaniana
takieaudytorium,którepozbawionejestwiedzyi,coszczególniewartejestpod-
kreślenia,niemaonorozeznaniawtym,cosprawiedliwe.
Wartotedwiepostawy,sofistycznąiplatońską,odnieśćdowspółczesności,
tymbardziej,żetakaanalogiajestzupełniedopuszczalna.Wielubadaczywska-
zujenajaskraweprzykładytegotypuporównań
8.Postawęsofistycznądość
dobrzewyrażaR.Rorty:„Albowiem,zironistycznegopunktuwidzenia,jaki
przedstawiam,nieistniejeżaden«naturalny»porządekuzasadnianiaprzekonań
ipragnień.Niemateżspecjalniepowodu,bykorzystaćzrozróżnieńnalogikę
iretorykę,filozofięiliteraturęalboracjonalneinieracjonalnemetodyskłaniania
innychludzidozmianyzdania.[...]Habermasiinnimetafizycy,którzynieufają
czysto«literackiej»koncepcjifilozofii,uważają,żeliberalnewolnościpolitycz-
newymagająjakiegośuzgodnieniatego,cojestuniwersalnieludzkie.My,ironi-
ścibędącyzarazemliberałami,sądzimy,iżwolnościteniewymagajązgodyco
dożadnejbardziejpodstawowejkwestiiniżto,żesąpożądane”
9.Szczególnie
wartapodkreśleniajesttezaRorty’ego,żeniemapowodu,bywuzasadnieniu
przekonańkorzystaćzrozróżnienianametodęracjonalnąinieracjonalną.Doda-
jącdotegojegoprogramowenastawienieantymetafizyczne,możnatostanowi-
skorozpoznawaćjakowspółczesnąwersjęsofistyki,zdecydowaniebliższąPolo-
sowiiKalliklesowiniżsamemuGorgiaszowi.
Tentypnastawieniasofistycznegowpojmowaniuretorykizakłada–co
wartojeszczerazprzypomnieć–ignorancjęodbiorcówpołączonązbrakiem
chęcidozmianytegostanurzeczy.Gorgiaszwprzywoływanymdialoguposuwa
sięjeszczedalej,twierdząc,żewstosunkudotłumunieposiadającegowiedzy,
mówcajestbardziejprzekonywającyniżten,ktomawiedzęnadanytemat
10.
Wprzeciwieństwiedotejpostawy,stanowiskoPlatonazakładaskoncentrowanie
sięnapaidei,którabędzieskutkowaćuzyskaniemwiedzy,którajestjedynątar-
6K.Tuszyńska-Maciejewska:Platonaretoryka:Odkrytykidomodelu.WydawnictwoNaukowe
UAM,Poznań1996,s.54.
7Platon:Gorgiasz…,op.cit.,459b-c.WinnymmiejscuPlatontakcharakteryzujeretorykęsofi-
stów:„[N]ieistniejebowiemprzedmiot,októrymmówcanieumiałbymówićwobectłumubar-
dziejprzekonująconiżktórykolwiekrzemieślnik.Takajestwięcretorykaitakajejpotęga.”
Ibidem,456c.
8Zob.naprzykład:R.Legutko:Sofiściidemokracja.W:Dziedzictwogreckiewewspółczesnej
filozofiipolitycznej.Red.P.Kłoczowski.KsięgarniaAkademicka,Kraków2004,s.167-185;
S.Gałkowski:Sofiści,postmodernizmipolityka.W:Dziedzictwogreckie...,op.cit.,s.187-205.
9R.Rorty:Przygodność,ironia,solidarność.Przeł.W
.J.Popowski.Spacja,Warszawa1996,s.120-121.
10Zob.Platon:Gorgiasz…,op.cit.,459a-c.
