Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
MichałKapias
zawychowanieswychdzieci,anastępniezajakośćwywiązaniasięztegozada-
nia.Natomiastniemożnategopowiedziećokierowniku,któremuwjakichś
dziwnychokolicznościachpowierzonobyczyjeśdziecipodopiekę.Onzkolei
odpowiadałbyzarealizacjezadania,przedktórymstanął,aniezarealizację
„funkcjiojcowskiej”.Stądteż–choćbrzmitoabsurdalnie,jednaknimniejest
–tylkoten,któryjestodpowiedzialny,możestaćsięnieodpowiedzialnym,ale
nawetstawszysięnieodpowiedzialnym,nadalpozostajeodpowiedzialnym.
Powyższerozważaniatrzebauzupełnić,odwołującsiędojeszczejednej,
naderistotnejkategorii,jakąjestwolność.Dziękiniejosobastajesięsprawcą
dobrychlubzłychczynów
20.Dlategoteżpodstawowymwarunkiemdotego,by
odpowiedzialnośćbyłasensownairealna,stajesięistnienierzeczywistegopod-
miotuosobowego
21.Ujawniasięonwkonkretnym„ja”,posiadającymnaturę
substancjalną,aprzeztoobjawiającymsięwkonkretnymdziałaniu,miejscu
iczasie,coświadczyokoniecznościistnieniaantropologiifilozoficznej,wktó-
rejbytistniejeprzedświadomością,arealizmpoznawczyprzedidealizmem.
Bezkonkretnegoczłowiekaniemakonkretnejodpowiedzialności,którawinna
mubyćprzypisanazajegowłasneczyny.
Zwolnościwynikatakżeinnyniezbędnywarunekodpowiedzialności,
amianowiciemożliwośćwyboruipodejmowaniadecyzji.Chodziwtymwy-
padkuomożliwośćsamostanowienia,będącąwypadkowąsamoposiadaniaisa-
mopanowanianadsobą.Ludzkawolnośćwykluczabowiemdziałaniezdetermi-
nowane(zniewolone),atakżebezprzyczynowe.Człowiekjestwładnysam
podejmowaćdecyzje,wktórychsamorealizujesweosobowe„ja”izarazem
spełniasięjakopodmiotdziałania
22.Ostateczniewięc,należystwierdzić,iżim
więcejwolności,tymwięcejodpowiedzialnościzanią
23.Stądteżpierwotnym
fundamentemodpowiedzialnościjestnietylesamodokonaniejakiegośczynu,
ilesamfaktzrealizowaniagoprzezświadomyidobrowolnybytludzki.
Charakterystykadziałańmoralnych
Powyższerozważaniadotycząceodpowiedzialnościdoprowadziłydowejścia
wtematykęmoralności,atymsamymwtędziedzinęwiedzyfilozoficznej,która
20Zob.H.Schuster:Verantwortung.In:PhilosophischesWörterbuch.Hrsg.W.Brugger.Freiburg
1967,S.412.
21Zob.R.Ingarden:Książeczkaoczłowieku.WydawnictwoLiterackie,Kraków1972,s.116-122.
22Zob.K.Wojtyła:Osobaiczynorazinnestudiaantropologiczne.RWKUL,Lublin1994,s.214in.
23Zob.G.Piana:Libertáeresponsabilita.In:NuovoDizionarioditeologiamorale.Red.
F.Compagnoni.Milano1990,p.671-673.
